Rony Oren

“Δημιουργώ χαρακτήρες με πλαστελίνη"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΟΥΤΟΣ

Τι αποτελεί για εσάς πηγή έμπνευσης;
Σχεδόν δεν υπάρχει πράγμα που να μην αποτελεί για μένα πηγή έμπνευσης για ταινία κινούμενων σχεδίων, ή γενικότερα για δημιουργία. Πρώτα απ’ όλα η ίδια η ζωή: δεκάδες ιστορίες με ισχυρό δραματικό πυρήνα διαδραματίζονται συνέχεια γύρω μου και γύρω απ’ όλους μας. Κοιτάζοντας τη χθεσινή εφημερίδα ή και τη σημερινή, ανάμεσα στις αράδες κρύβονται εκπληκτικές ιστορίες, που προκαλούν έμπνευση. Ο κόσμος του ονείρου αποτελεί για μένα αστείρευτη πηγή για εκπληκτικές ιδέες και όλος ο τεράστιος θησαυρός της μυθολογίας, τα λαϊκά παραμύθια και οι παροιμίες είναι και αυτά μια θαυμάσια πηγή για μένα.

Κατασταλάξατε στην πλαστελίνη ως εργαλείο έκφρασης, έχοντας δοκιμάσει την τύχη σας και σε άλλα υλικά;
Ασχολούμαι κυρίως με την πλαστελίνη και αιτία για αυτή μου την επιλογή είναι ότι το συγκεκριμένο υλικό είναι εξαιρετικό υλικό! Οι μορφές, τα πρόσωπα κι οι εκφράσεις τους απορρέουν απ’ αυτό το υλικό με τον πλέον φυσικό και αβίαστο τρόπο. Είναι τόσο εύκολο στο πλάσιμό της, αποδίδοντας τις κινήσεις των χαρακτήρων μεγάλη ποικιλία: Σου επιτρέπει να αποδώσεις τις εκφράσεις των ηρώων με όλες τις πιθανές εκφάνσεις. Η αλήθεια, όμως, είναι πως η καριέρα μου στο κινούμενο σχέδιο άρχισε από την κλασική ζωγραφική και μόνο αργότερα ερεύνησα και άλλες τεχνικές διαφορετικές και περίεργες όπως το cut out pixilation- (χρήση ανθρώπινων φιγούρων ως «άψυχα» αντικείμενα και φωτογράφιση της κίνησής τους τους καρέ-καρέ), animation με άμμο, animation με αντικείμενα (δημιούργησα και animation με σπαγγέτι, λαχανικά και έπιπλα σαλονιού για κάποιες διαφημίσεις) μέχρι που μια μέρα άγγιξα την πλαστελίνη και από τότε χρησιμοποιώ κυρίως αυτό το υλικό.

Το animation έχει προ πολλού περάσει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ παιδικής τέχνης και τέχνης για ενήλικες. Ωστόσο, το ενήλικο κοινό δείχνει να αντιστέκεται στα έργα αυτά. Σε τι, πιστεύετε, ότι οφείλεται, αυτή η επιφύλαξη;
Το animation γεννήθηκε μαζί με τη γέννηση του κινηματογράφου στις αρχές του προ-περασμένου αιώνα, η αλήθεια είναι πως το animation γεννήθηκε ακόμα νωρίτερα με διάφορες τεχνολογικές εφευρέσεις που προϋπήρξαν του φιλμ και έδιναν τη δυνατότητα στον θεατή να βλέπει κινούμενες μορφές με διάφορα οπτικά μέσα. Και ειδικά με τη γέννησή του το animation απευθυνόταν περισσότερο στους μεγάλους παρά στους μικρούς. Το επόμενο στάδιο και με την τεράστια συμβολή του Γουόλτ Ντίσνεϊ και άλλων συγχρόνων του, το animation ταυτίστηκε με τα παιδιά. Πρέπει να τονίσουμε πως σε όλη την ιστορική διάρκεια των κινούμενων σχεδίων, συμπεριλαμβανομένης και της χρυσής εποχής του Γουόλτ Ντίσνεϊ, παρήχθησαν και πειραματικές ταινίες animation, καθώς και καλλιτεχνικές ταινίες ανεξάρτητων δημιουργών, ταινίες που χαρακτηρίζονταν ως «ταινίες για φεστιβάλ». Ειδικά στην Ευρώπη παρατηρήθηκε μεγάλη χρήση του animation στην υπηρεσία της διαφήμισης, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας απευθύνεται στο ενήλικο κοινό, αφού αυτό είναι και το πλέον καταναλωτικό. Ακόμα και στον βασικότερο κλάδο του animation, που είναι οι τηλεοπτικές σειρές, πολλές από αυτές απευθύνονται σε ενήλικες, παρά σε παιδιά, όπως για παράδειγμα είναι οι σειρές: «Simpsons», "South Park" και άλλες.

Από την πρώτη ευρωπαία σκηνοθέτιδα κινούμενων σχεδίων, τη Lotte Reiniger μέχρι τον Wallt Disney έχει κυλήσει πολύς χρόνος. Οι τεχνικές έχουν βελτιστοποιηθεί, οι αισθητικές επιτεύξεις αγγίζουν τα όρια του ρεαλισμού. Ποιό, πιστεύετε, ότι παραμένει το βασικό αίτημα του animator σήμερα ως δημιουργού;
Οι τεχνικές του animation τα τελευταία χρόνια τελειοποιήθηκαν και διευρύνθηκαν. Τεχνικές που δεν υπήρχαν προηγουμένως, όπως το 3d animation (τρισδιάστατo animation) με τη χρήση υπολογιστών, έγιναν οι πιο διαδεδομένες. Προγράμματα όπως το Flash, το Maya και άλλα, βοήθησαν εξαιρετικά τη νέα γενιά δημιουργών να εκφραστούν. Ωστόσο, όμως, η τεχνική -ανεξαρτήτως των μέσων που χρησιμοποιεί ο κάθε καλλιτέχνης- εξακολουθεί να παραμένει το σημαντικότερο πράγμα στον animator -τουλάχιστον για μένα, το περιεχόμενο, η διήγηση, το σενάριο είναι ισχυρότερα από κάθε τεχνολογική επίτευξη. Μπορεί ορισμένες από τις σημερινές τεχνικές να είναι πιο εντυπωσιακές, όμως χωρίς ενδιαφέρον περιεχόμενο και ουσία, δεν αξίζουν.

Είναι κοινός τόπος, ότι τα σημερινά animation που απευθύνονται σε παιδιά, σε ένα μεγάλο μέρος, ενσωματώνουν σκηνές βίας. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορεί να αλλάξει;
Αγριότητα, βία και χυδαιότητα σε όλες τους τις μορφές υπάρχει -προς μεγάλη μου θλίψη- στo animation και όχι μόνο. Στην τηλεόραση υπάρχει αγριότητα και βία, όπως και στον κινηματογράφο επίσης. Το κοινό απαιτεί να απολαμβάνει ερεθίσματα με τρόπο γρήγορο και στρεβλό. Το animation δυστυχώς δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτή τη σαρωτική τάση. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτή η σύγχρονη οπτικοακουστική μάστιγα, είναι η δημιουργία ποιοτικών ταινιών. Ταινίες με περιεχόμενο και ουσία αλλά και άριστη εκτέλεση.

Σε μια εποχή, όπου οι πολιτιστικές ταυτότητες και ιδιαιτερότητες των λαών υποτάσσονται στις επιταγές της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, οι καλλιτέχνες, άρα και οι animators μπορούνε να αντισταθούν μέσα από το έργο τους;
Το διαδεδομένο λάθος μεταξύ των δημιουργών είναι πως, εάν η ταινία τους φανεί σαν να είναι φτιαγμένη στο Χόλυγουντ ή στη Νέα Υόρκη, θα έχει περισσότερες πιθανότητες καριέρας στη διεθνή αγορά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο λάθος. Αντιθέτως το δημιούργημα εκείνο που διασώζει την τοπική ταυτότητά του, μπορεί να έχει πιθανότητες επιτυχίας. Ενδιαφέρει όμως το παγκόσμιο κοινό ένα γιαπωνέζικο έργο που φιλοδοξεί να μοιάζει αμερικάνικο; Είμαι βέβαιος πως όχι. Ο παγκόσμιος θεατής διψά για το ξεχωριστό και ιδιαίτερο οπτικοακουστικό δημιούργημα που φέρει στίγματα ιθαγένειας μέσα του. Και από την πλευρά του ο καλλιτέχνης, δεν πιστεύω ότι πρέπει να στρεβλώνει ή να φαλκιδεύει το αυθεντικού του είναι, ώστε να γίνει «αμερικάνικο» ή «παγκόσμιο» (αν υπάρχει τέτοιο πράγμα) για να κάνει διεθνή καριέρα. Αντιθέτως, το να στραφεί και να αντλήσει από τις αυθεντικές πηγές της παράδοσής του λαού του, θα βοηθηθεί αφάνταστα

Ως Ισραηλινός που έχετε επισκεφτεί μια-δυο φορές την Ελλάδα, μπορείτε να σκιτσάρετε τις διαφορές και ομοιότητες μεταξύ των δύο λαών, των δύο χωρών;
Από τον πολύ λίγο χρόνο που ήμουνα στην Ελλάδα, μου είναι πολύ δύσκολο να βγάλω σοβαρά συμπεράσματα, αλλά παρ’ όλα αυτά κάτι στο ταμπεραμέντο, στη συναισθηματικότητα, στην ανθρώπινη ζεστασιά και στην αγάπη για τη ζωή που ένοιωσα στην Ελλάδα και στους Έλληνες φίλους, ήταν τόσο γνωστά και κοντινά σαν να βρισκόμουν στο σπίτι μου, ανάμεσα στην οικογένεια μου. Γενικά δεν ξέρω πόσο είναι γνωστό στη χώρα σας, ότι η ελληνική μουσική είναι δημοφιλής στο Ισραήλ και Έλληνες καλλιτέχνες εμφανίζονται συχνά, όπως επίσης και Ισραηλινοί καλλιτέχνες ερμηνεύουν ελληνικά τραγούδια. Έτσι που από αυτή την άποψη, υπάρχει ομοιότητα. Το γεγονός πως ζούμε, λίγο-πολύ, στις ίδιες γεωγραφικές, κλιματικές συνθήκες, η γειτνίαση με τη θάλασσα, ακόμα και η ίδια η χλωρίδα, τα μπαχαρικά, το ελαιόλαδο κάνουν αυτή την πολιτισμική επαφή φυσική και απλή. Βέβαια υπάρχουν και διαφορές και είναι αυτό που κάνει τη συνάντηση συναρπαστική, προκαλώντας την εκατέρωθεν περιέργεια.

Ο Ρόνι Όρεν, claymator, illustrator,
γεννήθηκε το 1953 στο Ισραήλ. Ζει στη Μπινιαμίνα του Ισραήλ και ασχολείται με την τέχνη του clay animation (πλαστελίνη)* για περισσότερα από 30 χρόνια.
Έχει δημιουργήσει 5 σειρές κινούμενων σχεδίων με πλαστελίνη για παιδιά, όπως είναι «Μύθοι της αλεπούς», τα «Παραμύθια ενός σοφού Βασιλιά» και άλλες. Οι σειρές αυτές προβλήθηκαν σε περισσότερες από 80 χώρες και από τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά κανάλια του κόσμου: BBC, Channel 4, Walt Disney κλπ. Ασχολείται επίσης με την εικονογράφηση βιβλίων. Έχει εικονογραφήσει περισσότερα από 20 βιβλία για παιδιά.
Το πιο γνωστό από αυτά είναι το «Shaul Tractor», ενώ η «Ακγαδά» του Πέσαχ, ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της εβραϊκής θρησκευτικής παράδοσης, σε δική του εικονογράφηση, που κυκλοφόρησε πριν από 21 χρόνια, πούλησε περισσότερα από 100.000 αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.
Υλοποιεί εργαστήρια με πλαστελίνη για μικρούς και μεγάλους σε όλο τον κόσμο, ενώ την πολύχρονη εμπειρία του από την ενασχόλησή του με το συγκεκριμένο υλικό, την έχει καταθέσει σε μια σειρά βιβλίων με τίτλο: «Τα μυστικά της πλαστελίνης», που έχουν πωλήσει περισσότερα από 60.000 αντίτυπα στο Ισραήλ. Η ίδια σειρά βιβλίων του κυκλοφορεί στη Γαλλία, τη Δανία και σύντομα θα κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα.
Είναι καθηγητής και επικεφαλής του Τμήματος Animation της Bezalel Academy of Art & Design της Ιερουσαλήμ.

Eπίσημος δικτυότοπoς του Ρόνι Όρεν:
http://www.plastelina.com

*Ο Ρόνι Όρεν θα διδάξει την τέχνη του claymation
στην 1η ANIMART, που θα γίνει στο Μονοδένδρι Ιωαννίνων (18-28 Ιουλίου).