Γράφαμε στο προηγούμενο φύλλο ότι ο χειμώνας προοιωνίζεται ιδιαίτερα ενδιαφέρων από πλευράς λογοτεχνικής παραγωγής και παρουσιάσαμε ορισμένα από τα μυθιστορήματα που βρίσκονταν ήδη στις προθήκες. Συνεχίζουμε αυτό το μήνα, έχοντας πια το σύνολο σχεδόν της παραγωγής στα χέρια μας.
Κι αρχίζουμε την περιδιάβαση στο (ελληνικό) λογοτεχνικό τοπίο με την επανέκδοση, την αναθεωρημένη έκδοση του Εις τον πάτο της εικόνας της Μάρως Δούκα, από τις εκδόσεις Πατάκη πια. Μυθιστόρημα του 1990, αποτελεί σταθμό στην πορεία της Δούκα, τόσο λόγω του θέματός της (τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που σημάδεψαν τη διετία 1998-1990) όσο και για το ιδιαίτερο αφηγηματικό ύφος του. Χαρακτηριστικό του, το στυλ «μυθιστόρημα μες στο μυθιστόρημα», αφού ο αναγνώστης παρακολουθεί ένα λογοτεχνικό work in progress, το πέρασμα από την «πραγματική» ζωή στη μυθοπλασία. Ομολογούμε ότι δεν μπήκαμε στον κόπο της αντιπαραβολής, ωστόσο σύμφωνα με τα λεγόμενα της συγγραφέως η αναθεώρηση αφορά κυρίως την επανεμφάνιση ορισμένων προσώπων της από άλλα της βιβλία, συν μια γενικότερη εκφραστική επικαιροποίηση. Σε κάθε περίπτωση, μας προσφέρεται μια δεύτερη ευκαιρία να διαβάσουμε ένα από τα λίγα σύγχρονα μυθιστορήματα που ανακατεύονται με την ευτελή νεοελληνική επικαιρότητα (εν προκειμένω, Κοσκωτάς, Αντρέας, ΠΑΣΟΚ στα ντουζένια του) και βγαίνουν όχι μονάχα αλώβητα αλλά και κερδισμένα.
Επιστροφή με «δυνατό» χαρτί φέτος για τον Αντώνη Σουρούνη, έναν συγγραφέα που καταφέρνει να διαχειρίζεται με ενδιαφέροντα και εναργή τρόπο το βιογραφικό υλικό του, που υπήρξε πάντοτε το σημείο εκκίνησής του.
Το Μονοπάτι στη θάλασσα (Καστανιώτης) αποτελεί μια χιουμοριστική και ευφάνταστη καταβύθιση στον κόσμο της παιδικής του ηλικίας, στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Η οδός Μουσών, μικρογραφία της Ελλάδας της εποχής, θα γίνει τόπος μύησης στην ευτράπελη όσο και τραγική πλευρά της ζωής. Αφηγηματική ευφορία, καυστικό χιούμορ, ευρηματικότητα, αντισταθμίζουν τον υπερβολικό όγκο του βιβλίου (650 σελίδες), που κερδίζει με την αλήθεια του και τον χαρακτήρα του.
Αναμενόμενη από καιρό η επιστροφή της Νίκης Αναστασέα, της οποίας το πρώτο μυθιστόρημα (Κι αυτή η αργή μέρα προχωρούσε, Πόλις) τιμήθηκε προ επταετίας με το βραβείο Διαβάζω πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Το Επικράνθη, δια χειρός Αλέξη Ραζή (Κέδρος) είναι μια φιλόδοξη τοιχογραφία των τελευταίων τριάντα χρόνων του αιώνα που πέρασε, με αφορμή το βίο και το έργο ενός «καταραμένου» ζωγράφου. Ο Αλέξης Ραζής, ταλαντούχος και πολλά υποσχόμενος εικαστικός, βρίσκεται στα σαράντα του χρόνια χτυπημένος από την κατάθλιψη, έχοντας καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του σε κρίσεις μανίας. Με αφορμή μια αναδρομική έκθεση, και το ενδιαφέρον νεαρού συγγραφέα για το άτομό του, πυροδοτείται μια αναδρομή στη ζωή και την πορεία του, που ταυτόχρονα αποτελεί και αναδρομή στην πορεία και στα αδιέξοδα μιας ολόκληρης γενιάς. Ευρηματικό στη δομή, και με γλώσσα που κόβει, το Επικράνθη αναδεικνύεται σίγουρα σε ένα από τα φιλόδοξα και πολυεπίπεδα μυθιστορήματα του χειμώνα.
Κι όσο για τη Σώτη Τριανταφύλλου, που εξελίσσεται με γρήγορους ρυθμούς σε καλτ φιγούρα της συγγραφικής μας κοινότητας (με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό), η κυκλοφορία ενός ακόμη βιβλίου της (δεύτερου μέσα στο 2006) δεν αποτελεί είδηση. Ούτε βεβαίως το γεγονός ότι αυτό διαδραματίζεται στην Αμερική, και δη στη Νέα Υόρκη, πόλη που την έχει ακτινογραφήσει η συγγραφέας και στο παρελθόν, στο καλύτερο ίσως μυθιστόρημά της, το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης (εκδόσεις Πόλις). Και πράγματι, τα Κινέζικα Κουτιά (Πατάκης), σε τίποτε δεν θυμίζουν ελληνικό μυθιστόρημα, αφού ακόμη κι ο κεντρικός ήρωας είναι αμερικανός – τούτη τη φορά ντετέκτιβ. Εγκλήματα, πτώματα σωρηδόν, ανατομία της σκοτεινής πλευράς μιας πόλης, απελπιστικά πολλές λεπτομέρειες – εν ολίγοις, όχι κι η ευτυχέστερη στιγμή της Sotis, που αντί να καθοδηγεί τον συγγραφικό της οίστρο, φαίνεται να υποτάσσεται σ’ αυτόν.
Αντίθετα, ο Νίκος Δαββέτας, σ’ αυτό το τρίτο πεζό του (έχει ξεκινήσει ως ποιητής), δείχνει και πάλι τις αρετές που χαρακτήρισαν τη δεύτερη πεζογραφική του προσπάθεια, το Θήραμα (Κέδρος), πριν από δύο χρόνια. Με τη Λευκή πετσέτα στο ρινγκ (Κέδρος) καταπιάνεται εκ νέου με το ευαίσθητο θέμα του εμφυλίου, προσπαθώντας να αναδείξει σκοτεινές πλευρές της ιστορίας. Αγαπημένο του μότο: η ιστορία δεν γράφεται πάντοτε από τους νικητές.
Τέλος, ο Βασίλης Πεσμαζόγλου, έπειτα από τη συλλογή διηγημάτων Του Αγίου Βαλεντίνου (Πόλις) επιχειρεί την πρώτη του κάθοδο στο ρινγκ του μυθιστορήματος. Με το Τυφλό σύστημα (Πόλις) γράφει ένα βιωματικό και αυτοσαρκαστικό αφήγημα, που παρά τις αδυναμίες του, οφειλόμενες κυρίως στη θεματική και αφηγηματική του χαλαρότητα, αποδεικνύεται ευχάριστα ανατρεπτικό και παιγνιώδες.

katsoularis@tee.gr

*Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ
είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός