Χειμερινές αναγνώσεις

Οι βιογραφίες είναι ένα είδος που βρίσκει, παγκοσμίως, πολύ μεγάλο κοινό. Οι λόγοι ποικίλουν: Άλλοτε από ειλικρινές ενδιαφέρον για σημαντικά πρόσωπα με περιπετειώδεις ζωές, κι άλλοτε από μια διάθεση να κοιτάξει κανείς από την κλειδαρότρυπα στη ζωή κάποιου διάσημου. Το βιβλίο που έγραψε η Huguette Bouchardeau, για τη Σιμόν ντε Μπωβουάρ (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Κίχλη) δεν προσφέρεται για κουτσομπολίστικες αναγνώσεις. Πρόκειται για μια πληρέστατη βιογραφία μιας από τις διασημότερες γυναίκες του αιώνα που μας πέρασε. Ισορροπώντας ανάμεσα στο έργο και τη ζωή της Μποβουάρ, η Μπουσαρντώ καταφέρνει να αναδείξει τη συνάφεια ανάμεσα στα δύο. Πώς δηλαδή η συγγραφέας του «Δεύτερου φύλου» –βιβλίο που σημάδεψε την πορεία του φεμινιστικού κινήματος– κατάφερε να εξελιχθεί από «καθωσπρέπει κόρη» σε δυναμική χειραφετημένη γυναίκα, κυριευμένη από τον πόθο για γνώση και ελευθερία. Δεν θα μπορούσε βέβαια να λείπει η ιστορία της σχέσης της με τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, με τα σκαμπανεβάσματα και τις αντιφάσεις της. Ο Ιαν Μακ Γιούαν, δημιουργός των «Έμμονη αγάπη», «Άμστερνταμ», «Εξιλέωση» είναι αναμφίβολα ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή βρετανούς συγγραφείς. Στο Solar (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη), ο κεντρικός του ήρωας είναι ένας νομπελίστας φυσικός που όμως βλέπει τη ζωή του να πλέει τα λοίσθια. Από τη μία, έχει βαρεθεί τη δουλειά του, κι αρκείται να εξαργυρώνει τη φήμη του δίνοντας προσοδοφόρες διαλέξεις. Από την άλλη, ο πέμπτος (!) γάμος του φυλλορροεί, μια και η σύζυγός του, με την οποία παραμένει σφόδρα ερωτευμένος, τον απατά ασυστόλως. Από τη δύσκολη θέση θα τον βγάλει ένα αλλόκοτο ατύχημα που θα του επιτρέψει να εμφανιστεί ως σωτήρας του κόσμου από την περιβαλλοντική καταστροφή.

Η εσθονικής καταγωγής Φιλανδή Σόφι Όξανεν συζητήθηκε πολύ τη χρονιά που πέρασε. Με το τρίτο της μυθιστόρημα, το «Κάθαρση» (μτφρ. Μαρία Μαρτζούκου, εκδ. Τόπος) κατάφερε να κερδίσει δύο ευρωπαϊκά βραβεία, μεταξύ των οποίων το γαλλικό Femina. Τόπος δράσης η ανεξάρτητη πλέον Εσθονία. Η ηρωίδα της, μια ηλικιωμένη γυναίκα, θα δει τη ζωής της να αλλάζει από την παρουσία μιας εικοσάχρονης κοπέλας, της Ζάρα, η οποία έχει πέσει θύμα του εμπορίου λευκής σαρκός. Μέσω της σχέσης των δύο γυναικών, η 34χρονη συγγραφέας αναδεικνύει το πώς οι ιστορικές αλλαγές επηρεάζουν τόσο την πορεία ενός έθνους όσο και τις προσωπικές επιλογές των ανθρώπων.

Πώς χτίζεται η σχέση θεραπευτή και θεραπευομένου; Πώς αυτή εγγράφεται στον ψυχικό κόσμο της μιας πλευράς και πώς επηρεάζεται η άλλη; Ο Ίρβιν Γιάλομ συνήψε με τη συγγραφέα Τζίννυ Έλκιν (ψευδώνυμο) ένα ιδιότυπο συμβόλαιο: Ο καθένας θα κατέγραφε χωριστά τις εντυπώσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του από την θεραπευτική διαδικασία. Πέρα από την αντιπαράθεση των κειμένων-επιστολών, στο «Κάθε μέρα λίγο πιο κοντά» (μτφρ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου, εκδ. Άγρα) περιλαμβάνονται ένας πρόλογος κι ένας επίλογος του Γιάλομ και της Έλκιν, γραμμένα ενάμιση χρόνο μετά την τελευταία συνεδρία τους. Ένα πρωτότυπο και ιδιαίτερο εγχείρημα που αποκαλύπτει πολλά για τη φύση της θεραπευτικής σχέσης.

Ο 42χρονος Αλαίν ντε Μποττόν, ελβετικής καταγωγής βρετανός συγγραφέας, έκανε το ντεπούτο του με την πραγματεία «Μικρή φιλοσοφία για τον έρωτα», μόλις στα 25 του χρόνια. Εντούτοις, η μεγάλη του επιτυχία ήταν και παραμένει το βιβλιοφιλικό «Πώς ο Προυστ μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου», το οποίο συνέγραψε σε ηλικία 27 χρονών. Έκτοτε, εκδίδει σύντομα, σχετικά ανάλαφρα βιβλία επί παντός του επιστητού: Την ευτυχία, την εργασία, το ταξίδι. Τελευταίο του πόνημα, η πραγματεία «Η παρηγοριά της φιλοσοφίας» (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, εκδ. Πατάκη) για το πώς οι φιλόσοφοι, από τον Σωκράτη μέχρι τον Νίτσε, τόσο μέσα από τις διδαχές τους όσο και μέσα από τη ζωή τους, μπορούν να αποτελέσουν οδηγό για μικρά και μεγάλα προβλήματα.

*Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.

kostas.katsoularis@gmail.com