Η πρόσφατη ανακάλυψη ενός βακτηρίου, στο DNA του οποίου περιλαμβάνεται το δηλητηριώδες αρσενικό, αλλάζει δραματικά όσα ξέραμε μέχρι σήμερα για τη ζωή

Του Ντίνου Γιώτη

Χιλιάδες χρόνια τώρα στεκόμαστε κάτω απο το σκοτεινό πέπλο του ουρανού, προσπαθώντας να διαβάσουμε απαντήσεις πίσω απο το μακρινό φως των αστεριών.

Από τη στιγμή που χάσαμε το προνόμιο να είμαστε το κέντρο του Σύμπαντος και νιώσαμε το δέος της ασημαντότητάς μας συνειδητοποιήσαμε την πιθανότητα να μην είμαστε μόνοι. Το ελπίζαμε αλλα φοβόμασταν να το παραδεχτούμε, το ξέραμε αλλα δεν είχαμε τις αποδείξεις να βεβαιωθούμε.

Η πρόσφατη εντυπωσιακή ανακάλυψη του αλλόκοτου βακτηρίου, στο DNA του οποίου περιλαμβάνεται το δηλητηριώδες αρσενικό, αλλάζει δραματικά όσα ξέραμε μέχρι σήμερα για τη ζωή. Μέχρι πρόσφατα, οι βιολόγοι θεωρούσαν απαραίτητη την ύπαρξη έξι στοιχείων για την ύπαρξη ζωής: άνθρακα, υδρογόνου, αζώτου, οξυγόνου, φώσφορου και θείου.

Όμως, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science , η ανακάλυψη από επιστήμονες του κέντρου αστροβιολογίας της NASA ,του συγκεκριμένου βακτηρίου στη λίμνη Μόνο της Καλιφόρνιας δείχνει ότι οι έρευνες για εξωγήινες μορφές ζωής δεν πρέπει να περιορίζονται σε πλανήτες που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν οργανισμούς με τη δική μας νουκλεϊκή σύνθεση. Ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες, όπως το ηφαιστειακό περιβάλλον των νερών της λίμνης στην Καλιφόρνια, όπου αφθονεί το θεωρούμενο ως δηλητήριο στοιχείο του αρσενικού, μπορεί να φιλοξενηθεί ζωή. Υπό αυτήν την έννοια, οι έρευνες για βιώσιμους εξωπλανήτες (δηλαδή πλανήτες εκτός του ηλιακού μας συστήματος) θα πρέπει να εκτείνονται και πέρα από τη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», δηλαδή την απόσταση από το άστρο τους που θεωρείται ιδανική για να φιλοξενήσει οργανισμούς βασισμένους στον άνθρακα και το άζωτο.

Τι έδειξε λοιπόν η ανακάλυψη αυτή; Ο,τι ψάχνουμε για το κλειδί της ζωής σε ορατά σημεία, όπως ο μεθυσμένος ψάχνει τα κλειδιά του σπιτιού του κάτω από το φως της λάμπας. Μόλις πριν από λίγα χρόνια, μια αντίστοιχη ανακάλυψη απολιθωμάτων μικροοργανισμών σε έναν μετεωρίτη που μας ήρθε απο τον Άρη, αποτέλεσε την πρώτη ισχυρή ένδειξη για την ύπαρξη ζωής, έστω και με μορφή πρωτόγονων βακτηρίων, πέρα από τον πλανήτη μας.

Οι ερευνητές είδαν μέσα στον βάρους 2 κιλών μετεωρίτη, με την βοήθεια του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου, σφαιρικά και κυλινδρικά σχήματα, διαμέτρου όσο το 1/100 της τρίχας, παρόμοια με αυτά που έχουν δημιουργηθεί απο πανάρχαια βακτήρια στα πετρώματα της Γής. Η ανακάλυψη αυτή ήταν ένα μήνυμα στο “μπουκάλι” του ΑLH84001, το όνομα που έδωσαν οι επιστήμονες στον μετεωρίτη. Αν υπήρξε κάποτε ζωή στον γειτονικό μας πλανήτη, έστω και με την μορφή ενός βακτηρίου, τότε μπορεί να υπήρξε και να υπάρχει οπουδήποτε αλλού στο Σύμπαν.

Η έννοια “ζωή” δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με την έννοια “νοημοσύνη”. Αυτή αποτελεί την κορύφωση της έμβριας εξέλιξης, τουλάχιστον όπως την γνωρίζουμε στη Γη. Ωστόσο ζωή μπορεί να ξεπηδήσει μόνο σε ορισμένες περιοχές του και κάτω απο ορισμένες συνθήκες. Μια τέτοια περιοχή είναι και η δική μας γειτονιά. Γύρω απο τον Ήλιο περιφέρεται ένας μικρός πλανήτης με απέραντες θάλασσες και πυκνά δάση που σφύζουν απο ζωή, με εκατομμύρια ζωικά και φυτικά είδη να ανταγωνίζονται και να συμβιώνουν στο παιχνίδι της ζωής, με τον κυρίαρχο κάτοικό του να δημιουργεί και να καταστρέφει, να ερωτεύεται και να σκοτώνει, να γράφει ποιήματα και να φτιάχνει βόμβες, να γεννιέται και να πεθαίνει, χωρίς να καταφέρνει να δώσει απάντηση στην υπαρξιακή του αγωνία. Ο ήλιος μας δεν είναι παρά ένα κοινό και μάλλον όχι εντυπωσιακό άστρο απο τα 100 δισεκατομμύρια που υπάρχουν στον Γαλαξία μας, ένας από τα δισεκατομμύρια που υπάρχουν στο Σύμπαν. Τόση σπατάλη ύλης για μια τέτοια φαντασμαγορική δημιουργία , σε ένα ατέλειωτο ταξίδι που κρατάει 15 δισεκατομμύρια χρόνια τουλάχιστον, μόνο και μόνο για να υπάρξει ζωή στο τρίτο βράχο, όπως κοιτάμε απο τον Ήλιο;

Μάλλον εξαιρετικά απίθανο και τρομακτικά παράλογο μοιάζει. Ακόμα και ο Θεός δεν θα έμπαινε σε τέτοιο κόπο για να δει, τελικά, το κορυφαίο - υποτίθεται- δημιούργημά Του να αλληλοσφάζεται πάνω στην Γή εδώ και κάμποσες χιλιετίες. Αλλού μπορεί να υπάρχουν κόσμοι που και η πιο αχαλίνωτη φαντασία αδυνατεί να τους συλλάβει.

Η πρόσφατη ανακάλυψη του “εξωγήινου” βακτηρίου μας εξορίζει απο τον Παράδεισο της μοναδικότητας, οδηγώντας μας στο δρόμο προς την γνώση, που δεν θα αφορά μόνο σε μικροοργανισμούς, αλλά ενδεχομένως σε νοήμονα ζωή. Η ανακάλυψη, και πόσο μάλλον η επικοινωνία με έναν τέτοιο εξωγήινο πολιτισμό ειναι βέβαιο οτι θα προκαλέσει ένα τεράστιο πολιτισμικό σόκ στην ανθρωπότητα. Φιλοσοφικές δοξασίες θα αποδειχτούν σκόνη στον άνεμο. Κοινωνικά συστήματα και θρησκευτικά δόγματα που υπάρχουν επι αιώνες θα καταρρεύσουν σαν χάρτινος πύργος. Ο άνθρωπος θα μοιάζει να έχει δαγκώσει το Μήλο της Γνώσης για δεύτερη φορά.