2005-2012, ΠΕΡΙΟΔΟΣ Α'
Σας ευχαριστούμε
ΑRTA PRESS


Στα σκοτεινά μονοπάτια του Περού

Δημοσίευση: 03-06-2010 - Στήλη: Βιβλίο - Τεύχος: Τεύχος 52 (Ιούνιος 2010)



Στα σκοτεινά μονοπάτια του Περού

Πιστεύουμε συχνά ότι να κινείται και να ζει κανείς βασισμένος στις «ιδέες» του είναι κάτι a priori καλό, και το επίθετο «ιδεολόγος» έχει ακόμη μάλλον θετική συνδήλωση. Ωστόσο, μερικά από τα μεγαλύτερα και διαρκέστερα μαζικά εγκλήματα στον κόσμο έχουν γίνει στο όνομα των ιδεών: Από τη ναζιστική Γερμανία μέχρι τη σταλινική Ρωσία στο όνομα μεγαλεπήβολων ιδεών χύθηκαν ποτάμια αίμα και καταγράφηκαν μερικές από τις πιο αποτρόπαιες στιγμές στην ανθρώπινη ιστορία. Σε μια άλλη κλίμακα, αυτή της λεγόμενης τρομοκρατίας, το «Φωτεινό Μονοπάτι», το πιο βίαιο και αιματηρό αντάρτικο στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής, ήταν επίσης ένα μεγάλο ιδεολογικό εργαστήριο. Περιέργως, στο World Factbook της CIA για το Περού υπάρχει μονάχα μια υποσημείωση που αναφέρει πως ο ηγέτης του είναι στη φυλακή. Κι όμως: Το Φωτεινό Μονοπάτι (Sendero Luminoso) υπάρχει ως ανεπούλωτη πληγή αλλά και ως αποσιωπημένη τραγωδία για τον λαό του Περού. Δεκαοχτώ χρόνια μετά τον εγκλεισμό σε φυλακές υψίστης ασφαλείας του ανθρώπου που καθοδήγησε το αιματοκύλισμα χρησιμοποιώντας την καθολική δύναμη των ιδεών, του Αμπιμαέλ Γκουσμάν, οι λογαριασμοί παραμένουν ανοιχτοί.


H ΤΕΤΑΡΤΗ ΡΟΜΦΑΙΑΟ 35χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας Σαντιάγκο Ρονκαλιόλο (γνωστός μας στην Ελλάδα από δυο ακόμη βιβλία του, μυθιστορήματα εκείνα) διερευνά τα αίτια και την πορεία εξέλιξης του Φωτεινού Μονοπατιού επιχειρώντας εκτός από την καταγραφή των γεγονότων να καλύψει το βιβλιογραφικό κενό. Αποτολμά να σκιαγραφήσει την προσωπικότητά του Αμπιμαέλ Γκουσμάν μέσα από τα προσωπικά του βιώματα και τα παιδικά του χρόνια, συγκεντρώνοντας μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν κοντά του. Ο Αμπιμαέλ Γκουσμάν ήταν ο νόθος γιος ενός εμπόρου και μιας γυναίκας που θα εγκαταλείψει το παιδί της νωρίς δίνοντάς του ευχή και κατάρα «να προσέχει τον γιο της μητέρας του», λέγοντάς του «εσύ μπορείς να το κάνεις καλύτερα απ’ όλους.» Θα μεγαλώσει με την οικογένεια του πατέρα του, θα σπουδάσει νομικά και θα εκλεγεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο. Θα παραμείνει όμως μέχρι τέλους ένας άντρας που δεν κλαίει ποτέ, χωρίς φίλους, μόνο με συντρόφους. Την δεκαετία του ’60 θα είναι ο «σύντροφος Άλβαρο» της οργάνωσης Κόκκινη Σημαία. Θα ταξιδέψει στην Κίνα και θα εντρυφήσει στον μαοiσμό φοιτώντας για δύο χρόνια στην Πολιτικοστρατιωτική Σχολή του Νανκίν. Αργότερα, όταν θα συνειδητοποιήσει ότι η Κόκκινη Σημαία δεν πρόκειται να είναι το όχημα που θα ηγηθεί μιας επανάστασης, θα ριζοσπαστικοποιηθεί και θα ηγηθεί μιας οργάνωσης με αυστηρή δομή, απαράβατους κανόνες, απόλυτη πίστη στην σκέψη του ηγέτη και επαναστατικές φιλοδοξίες. Θα έχει γίνει πλέον ο «πρόεδρος Γκονσάλο».

Το τραύμα του Περού άνοιξε στην νότια επαρχία Αρεκίπα και εξαπλώθηκε συμπαρασύροντας ανθρώπους και ιδεολογίες, διχάζοντας τον λαό. Εντυπωσιακό και ταυτόχρονα ενδεικτικό στοιχείο για το πώς επετεύχθηκε η συνοχή των υποστηρικτών του Φωτεινού Μονοπατιού και πώς εξασφαλίστηκε η προσήλωσή τους είναι το γεγονός ότι ρίχνοταν στον πόλεμο χωρίς πραγματικά όπλα. Καλούνταν να εκτελέσουν τους εχθρούς τους με μαχαίρια ή ακόμη και πέτρες και έτσι μεταμορφώνταν σε εξαχρειωμένους αλλά ορκισμένους δολοφόνους. Ο αδιάλλακτος μαρξιστής Αμπιμαέλ Γκουσμάν, θεωρώντας εαυτόν την τέταρτη ρομφαία του διεθνούς κομμουνισμού μετά τον Λένιν, τον Στάλιν και τον Μάο και με δόγμα ότι «το κόμμα δίνει εντολές στο τουφέκι» ξεκινά την απόδοση δικαιοσύνης για τα δεινά που είχε υποστεί ο βυθισμένος στην ένδεια λαός του Περού στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η αρχική διεύσδυση στα πανεπιστήμια και δη στα παιδαγωγικά τμήματα την δεκαετία του ’70, με σκοπό την δημιουργία ενός κινήματος δασκάλων που θα μεταλαμπαδεύσουν στους μαθητές τις αξίες της ιδεολογίας του προέδρου Γκονσάλο, εξασθενεί. Το κόμμα ωστόσο βρίσκει χιλιάδες υποστηρικτές στα πιο αναπάντεχα στρώματα της κοινωνίας, παρότι η ωμότητα και η ιδιαίτερη σκληρότητα των μεθόδων που χρησιμοποιούνται μειώνει το λαiκό έρεισμα. Οι νεκροί στον πόλεμο Κράτους και Φωτεινού Μονοπατιού υπολογίζονται στις 70.000, με τις δύο πλευρές να συναγωνίζονται σε ωμότητητα και αγριότητα. Τον Σεπτέμβριο 1992 η σύλληψη του Γκουσμάν σηματοδοτεί την αρχή του τέλους αλλά τα εναπομείναντα μέλη του Φωτεινού Μονοπατιού δεν καταθέτουν οριστικά τα όπλα. Ο Ρονκαλιόλο συμβάλει με την έρευνά του, που διαβάζεται ως μυθιστόρημα, στο να φωτιστεί η αλήθεια πίσω από τον αδιεπέραστο τοίχο που είχε υψώσει ο Αμπιμαέλ Γκουσμάν ανάμεσα στον ίδιο και τον υπόλοιπο κόσμο. Και να διαφανεί, για μια ακόμη φορά, η φονική ισχύς των ιδεών, «όταν αυτές είναι το μόνο που έχουμε».

*Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com