Με την άνοιξη να έχει πια μπει για τα καλά, και μια δυσοίωνη ατμόσφαιρα να στοιχειώνει την χώρα, η ελληνική πεζογραφία εμφανίζεται ώριμη και πολυποίκιλη. Για παράδειγμα, το «Απόψε δεν έχουμε φίλους» (Μεταίχμιο) της Σοφίας Νικολαΐδου είναι ένα πρώτο σημαντικό μυθιστόρημα για το 2010, με τη συγγραφέα να βάζει υψηλούς στόχους, και να τους πετυχαίνει όλους. Μια πανεπιστημιακή έρευνα γύρω από τους δοσίλογους και τους γερμανόφιλους της Θεσσαλονίκης μετατρέπεται σε ζωντανό μυθιστόρημα για τα απόνερα της Ιστορίας, τις αποσιωπήσεις, τις διαστρεβλώσεις, τη συλλογική συνενοχή.

Ένας από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς της αμέσως προηγούμενης γενιάς, ο 56χρονος σήμερα Τάκης Θεοδωρόπουλος επιστρέφει με νέο μυθιστόρημα. Το «Ξυπόλητο σύννεφο» (Ωκεανίδα) φαίνεται να συγγενεύει περισσότερο με «Το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα», μια και όχι μονάχα αντλεί από την αρχαιότητα (όπως το «Αριστερό χέρι της Αφροδίτης») ιδέες και μοτίβα, αλλά και διαδραματίζεται εξολοκλήρου σε εκείνη τη χρονική περίοδο. Έτσι, αυτή τη φορά στο επίκεντρο μπαίνει ο μεγαλύτερος φιλόσοφος της αρχαιότητας, ο Σωκράτης, φωτισμένος μέσα από τη διαμάχη του με τον Αριστοφάνη, ο οποίος σατιρίζοντάς τον στις «Νεφέλες» τον έκανε διάσημο στην Αθήνα της εποχής. Αυτά βέβαια, και άλλα πολλά, αφού στην ιστορία εμπλέκονται κι άλλες γνωστές μορφές της εποχής όπως ο Αλκιβιάδης και η Ασπασία, φτάνουν σε εμάς μέσα από την αφήγηση μιας άλλης μυθικής μορφής της εποχής, τον «Δαίμονα» που οι «συνταξιούχοι» Θεοί είχαν στείλει στην Αθήνα να καθοδηγήσει τον αλλόκοτο φιλόσοφο.

Ένα χρόνο μικρότερη, με πολύ λιγότερα βιβλία στο ενεργητικό της, η καθηγήτρια νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Ελένη Γιαννακάκη έχει γράψει δύο μυθιστορήματα που έχουν συζητηθεί και διαβαστεί ευρέως, τόσο το πρώτο της «Περί ορέξεως και άλλων δεινών», ένα campus novel με ψυχαναλυτικές προεκτάσεις, κι ακόμη περισσότερο το δεύτερο, «Τα χερουβείμ της μοκέτας», στο οποίο μια ψυχαναγκαστική με την καθαριότητα μεσοαστή μητέρα εμφανίζει σταδιακά, κάτω από την γυαλιστερή της επιφάνεια, έναν εαυτό σκοτεινό και κατακερματισμένο. Με το «Σναφ» (Εστία) , που μόλις κυκλοφόρησε, η Γιαννακάκη μας βάζει στον εφιαλτικό κόσμο του τηλεοπτικού κανιβαλισμού, έτσι όπως έχει επικίνδυνα εξελιχθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Ο ήρωάς της, ένας έφηβος χωρίς πολλά εφόδια και αντιστάσεις, βιώνει την ενηλικίωση ως μυητική πρόσβαση στις πιο σκοτεινές και δύσοσμες πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Σημειωτέον ότι ο τίτλος βγαίνει από την αγγλική λέξη snuff, που περιγράφει μια ταινία στην οποία παρακολουθούμε μια δολοφονία που πραγματοποιείται με σκοπό την κινηματογραφική της καταγραφή και τη συνακόλουθη εμπορική της εκμετάλλευση.

Συνομήλικη της Γιαννακάκη, επίσης πανεπιστημιακός (αντικείμενό της είναι η Ιστορία της Εξωτερικής Πολιτικής), και με ιδιαίτερα μεγάλη συγγραφική παραγωγή την τελευταία δεκαετία, η Λένα Διβάνη έγινε γνωστή πριν από ακριβώς δέκα χρόνια με το μυθιστόρημα «Οι γυναίκες της ζωής της». Έκτοτε, ουκ ολίγα βιβλία της
έχουν βρει ιδιαίτερα μεγάλη ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό, με γνωστότερα τα «Ενικός αριθμός», «Ψέματα. Αλήθεια είναι…», «Νάντια», «Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω». Το άρτι εκδοθέν μυθιστόρημά της έχει τον τίτλο «Ένα πεινασμένο στόμα» (Καστανιώτης) , κι είναι η ιστορία ενός φιλόδοξου και κυνικού φοιτητή της Νομικής, του Γιάννη Γεωργιάδη, ο οποίος μπαίνει σαν άλλος «άγγελος εξολοθρευτής» στη ζωή και στο σπίτι του καθηγητή του Χρίστου Κρεμόπουλου, αποφασισμένος να μην αφήσει τίποτε όρθιο. Εναλλάσσοντας δύο πρωτοπρόσωπους αφηγητές, κάθε ήρωας παίρνει το λόγο από κεφάλαιο σε κεφάλαιο, σχηματοποιώντας έτσι την ανελέητη και δίχως όρια αντιπαράθεσή τους.

Ο 40χρονος Παναγιώτης Σ. Χατζημωυσιάδης , εκπαιδευτικός με αρκετά βιβλία στο ενεργητικό σχετικά με τη διδασκαλία της γλώσσας, έχει εκδώσει τρία ακόμη βιβλία πεζογραφίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια, κλιμακώνοντας το μέγεθος των αφηγήσεών του από το διήγημα μέχρι το προηγούμενο μυθιστόρημά του, «Το παραμύθι του ύπνου». Στο καινούργιο του μυθιστόρημα «Αστοχία υλικού» (Μεταίχμιο) , παρακολουθούμε την πτώση ενός άντρα που όλα έδειχναν ότι είχε στρώσει κάθε πτυχή της ζωής του. Οικογένεια, σπίτι, δουλειά, όλα αίφνης διακυβεύονται κι ο ήρωας αναγκάζεται να πάει πίσω, στη στιγμή που έχασε το μίτο της «αληθινής ζωής του».
Τέλος, ο Γιάννης Μακριδάκης , με το «Ήλιος με δόντια» (Εστία) έχει γράψει ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της σεζόν. Πρόκειται για την ιστορία ενός απόκληρου, ενός κατατρεγμένου της μικρής κοινωνίας της Χίου των αρχών του αιώνα, του Κωνσταντή. Εξαιτίας της έκδηλης θηλυπρέπειάς του, βρέθηκε από παιδί στο στόχαστρο της μικρής κοινωνίας, με αποτέλεσμα μοναξιά και αλλεπάλληλες ταπεινώσεις. Τελικά, θα βυθιστεί στην τρέλα, ειδικά μετά την απώλεια του ενός και μοναδικού του αγαπητικού και προστάτη, του Αποστόλη, ο οποίος σκοτώνεται στον βομβαρδισμό του λιμανιού της Χίου, τον Φεβρουάριο του 1944. Ιστορία και προσωπική μοίρα διαπλέκονται με μαστοριά, με αποτέλεσμα ένα μυθιστόρημα ζωντανό και γλαφυρό, γεμάτο πλήθος λεπτομέρειες σχετικά με την ιστορική και κοινωνική ζωή της Χίου.

*Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com