9η Μαΐου - Η Ημέρα της Ευρώπης

Πολύ λίγοι άνθρωποι στην Ευρώπη γνωρίζουν ότι στις 9 Μαίου 1950 έγινε το πρώτο βήμα προς τη δημιουργία της οντότητας που είναι σήμερα γνωστή ως Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εκείνη την ημέρα, στο Παρίσι, ενώ πλανιόταν η απειλή ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου στον οποίο θα βυθιζόταν όλη η Ευρώπη, μια εξέχουσα φυσιογνωμία των "ευρωπαϊστών" και ένας από τους "πατέρες" της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ρομπέρ Σουμάν, διάβασε στο διεθνή τύπο μια δήλωση με την οποία καλούσε την Γαλλία, τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες να ενώσουν την παραγωγή τους άνθρακα και χάλυβα ως "το πρώτο συγκεκριμένο θεμέλιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας".

Αυτό που πρότεινε ο Robert Schuman ήταν η δημιουργία ενός υπερεθνικού ευρωπαϊκού οργάνου, επιφορτισμένου με τη διαχείριση της βιομηχανίας άνθρακα και χάλυβα, δηλαδή, του τομέα ο οποίος, την εποχή εκείνη, ήταν η βάση όλης της στρατιωτικής δύναμης. Οι χώρες στις οποίες απευθύνθηκε είχαν καταστρέψει σχεδόν η μία την άλλη σε μια τρομακτική σύγκρουση που άφησε πίσω της μια αίσθηση υλικής και ηθικής ερήμωσης.

Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) σηματοδότησε την απαρχή της μεγαλύτερης περιόδου ειρήνης που γνώρισε ποτέ η ευρωπαϊκή ήπειρος και την έναρξη ενός νέου είδους συνεργασίας μεταξύ των κρατών της Ευρώπης. Της συνεργασίας που έγινε το θεμέλιο για την οικοδόμηση της σημερινής Ένωσης.

Τα πάντα, λοιπόν, άρχισαν εκείνη την ημέρα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στη συνάντηση κορυφής των ηγετών της ΕΕ στο Μιλάνο, το 1985, αποφασίστηκε να εορτάζεται η 9η Μαίου ως "Ημέρα της Ευρώπης".

Κάθε χώρα που επιλέγει δημοκρατικά να προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση προσυπογράφει τις θεμελιώδεις αξίες της, της ειρήνης και της αλληλεγγύης.

Οι αξίες αυτές εκφράζονται μέσω της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης που εμπεριέχει περιβαλλοντικές και περιφερειακές διαστάσεις, οι οποίες αποτελούν εγγυήσεις για ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για όλους τους πολίτες.

Ενώ η Ευρώπη υπάρχει ως τέτοια εδώ και αιώνες, τα στοιχεία που την ένωναν, χωρίς κανόνες και δεσμούς, αποδείχθηκαν στο παρελθόν ανεπαρκή για να αποσοβήσουν τις φοβερότερες τραγωδίες.

Η ολοκλήρωση της Ευρώπης δεν θα επιτευχθεί σε μια μέρα ή και σε λίγες δεκαετίες. Οι ελλείψεις είναι ακόμη πολλές και υπάρχουν προφανείς ατέλειες. Το έργο που άρχισε αμέσως μετά από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Στο παρελθόν, οι προσπάθειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση βασίστηκαν στην κυριαρχία μιας ομάδας πάνω σε άλλες. Οι απόπειρες αυτές δεν ήταν δυνατόν να ευδοκιμήσουν, γιατί οι κατακτημένοι είχαν ένα και μοναδικό πόθο: να ξανακερδίσουν την ελευθερία τους.

Η σημερινή φιλοδοξία είναι εντελώς διαφορετική: να οικοδομηθεί μια Ευρώπη που σέβεται την ελευθερία και την ταυτότητα όλων των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Μόνο με την ένωση των λαών της, μπορεί η Ευρώπη να γίνει κύρια του πεπρωμένου της και να διαδραματίσει ένα θετικό ρόλο στον κόσμο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην υπηρεσία των πολιτών της. Ενώ διατηρούν τις ιδιαίτερες αξίες τους, τα έθιμά τους και την γλώσσα τους, οι ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να αισθάνονται σ΄αυτήν "σαν το σπίτι τους".


Συνθήκη Λισαβώνας

Με την Συνθήκη της Λισαβόνας, σε ισχύ από τη 1η Δεκεμβρίου 2009, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέκτησε νέες σημαντικές νομοθετικές εξουσίες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συναποφασίζει πλέον με το Συμβούλιο των Υπουργών στο σύνολο, σχεδόν, της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών στους τομείς της γεωργίας, της μετανάστευσης, της ενέργειας καθώς και στην κατάρτιση του προϋπολογισμού της Ε.Ε.. Ως το μόνο θεσμικό όργανο το οποίο εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες της Ένωσης, το Ε.Κ. διασφαλίζει ότι η Ε.Ε. λογοδοτεί στους πολίτες της, με την ενίσχυση της συμμετοχής των Ευρωβουλευτών σε σημαντικές αποφάσεις όπως η κάλυψη αξιωμάτων σε κορυφαίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πώς και πότε άρχισε να ισχύει η Συνθήκη της Λισαβόνας;
Η Συνθήκη τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009. Για να αρχίσει να ισχύει η Συνθήκη της Λισαβόνας, έπρεπε να την κυρώσουν και τα 27 κράτη μέλη. Εναπόκειτο στο κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει ανάλογα με τους συνταγματικούς του κανόνες κατά πόσον η κύρωση θα γινόταν με δημοψήφισμα ή με ψηφοφορία στο εθνικό κοινοβούλιο. Η Βουλή των Ελλήνων κύρωσε τη Συνθήκη στις 11 Ιουνίου 2008 με ψήφους 250 υπέρ
και 42 κατά.

Γιατί η Ευρώπη χρειάζεται τη Συνθήκη της Λισαβόνας;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται εκσυγχρονισμό και μεταρρυθμίσεις για να μπορέσει να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της. Αυτή τη στιγμή αριθμεί 27 μέλη αλλά λειτουργεί με κανόνες που είχαν θεσπιστεί για 15. Τα τελευταία δέκα χρόνια, η ΕΕ αναζητεί τρόπους για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των μέσων που διαθέτει καθώς και για την ενίσχυση της ικανότητας παρέμβασής της. Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ καλούνται ολοένα και περισσότερο να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση θεμάτων που μας αφορούν όλους, όπως η αλλαγή του κλίματος, η ενεργειακή επάρκεια και η διεθνής τρομοκρατία. Καθώς ο αριθμός των μελών της ΕΕ έχει αυξηθεί και η ίδια έχει αναλάβει νέες ευθύνες, φυσικό είναι ότι θα πρέπει να αναπροσαρμόσει τον τρόπο λειτουργίας της. Οι απαραίτητες βελτιώσεις που επιφέρει η Συνθήκη θα δώσουν στην ΕΕ τα μέσα που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις στο σημερινό κόσμο.
Η Συνθήκη δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει τρεις επιτακτικές ανάγκες: μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη λήψη των αποφάσεων, πιο δημοκρατικές διαδικασίες χάρη στην αναβάθμιση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών κοινοβουλίων και μεγαλύτερη συνοχή των εξωτερικών δράσεων. Αν επιτύχει τους στόχους αυτούς, η ΕΕ θα είναι σε θέση να προωθεί καλύτερα τα συμφέροντα των πολιτών της σε καθημερινή βάση.

Ποιες είναι οι κυριότερες θεσμικές αλλαγές που προβλέπει η Συνθήκη;
Σε αντίθεση με τις υφιστάμενες συνθήκες, η Συνθήκη της Λισαβόνας δίνει τη δυνατότητα διατήρησης ενός Επιτρόπου ανά κράτος μέλος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα αριθμεί περισσότερα από 751 μέλη. Ο αριθμός των εθνικών αντιπροσώπων για κάθε χώρα έχει οριστεί από 6 τουλάχιστον έως και 96 για κάθε κράτος μέλος. Δημιουργείται νέα μόνιμη θέση, η θέση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο (η) Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για μια περίοδο δυόμισι ετών. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η συνέχεια και ενισχύεται η σταθερότητα της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Δημιουργείται επίσης η θέση του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας. Ο/η Ύπατος Εκπρόσωπος είναι ταυτόχρονα και Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, ενώ προεδρεύει του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. Έτσι, η ΕΕ παρουσιάζει μεγαλύτερη συνοχή στην εξωτερική
της δράση και συγχρόνως αποκτά ένα συγκεκριμένο και διακριτό πρόσωπο στη διεθνή σκηνή.




Η χαμένη τιμή της ελληνικής υπογραφής

Του Σπύρου Δανέλλη*

Η 9η Μαΐου, Ημέρα της Ευρώπης, φέτος αποτελεί περισσότερο αφορμή για προβληματισμό και δημόσια συζήτηση παρά εορταστική ευκαιρία. Ως εκ τούτου καλούμαστε, από τη συγκυρία κυρίως, να σκεφτούμε και να διατυπώσουμε ερωτήματα κι όχι να ξεμπερδεύουμε με ευχολόγια και εύκολες κοινοτοπίες.

Ο προβληματισμός για το ευρωπαϊκό όραμα, τις στοχεύσεις, τους θεσμούς, τα όργανα, τα πρόσωπα, την οικονομική, νομισματική και πολιτική ένωση, τη λειτουργικότητα, ακόμη και την αναγκαιότητα που εξυπηρετεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη με την υφιστάμενη δομή, έχει αρχίσει. Στην πρώτη γραμμή της δημόσιας συζήτησης, στα κράτη μέλη αλλά και διεθνώς, συνωστίζονται πολιτικές ομάδες, πολιτικοί και αναλυτές, οικονομολόγοι, νομικοί, τραπεζίτες, επιχειρηματίες και επενδυτές, κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, λομπίστες, συνδικαλιστές...

Συνακόλουθα δοκιμάζεται σε όλα τα επίπεδα η αξιοπιστία προσώπων, φορέων και θεσμών, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, φυσικό επακόλουθο κάθε κρίσης αξιοπιστίας και αναποτελεσματικής πολιτικής διαχείρισης. Σ΄αυτή τη διάσταση ο πολιτικός λόγος των Ελλήνων, οι κυβερνητικές δεσμεύσεις και η διαπραγματευτική μας δυνατότητα στο πλαίσιο της ΕΕ έφτασε να γίνει ανέκδοτο, να συντελεί στην περαιτέρω απαξίωση της Ελλάδας και των κυβερνήσεων της, να χρησιμοποιείται ως παράδειγμα προς αποφυγήν και οιονεί ερωτηματικό στο βιογραφικό κάθε Έλληνα.

Με δυο λόγια, όταν οι ευρωπαίοι μιλούν για «ελληνικές στατιστικές» εννοούν ψεύτικα στοιχεία, όταν μιλούν για «ελληνικό πρόβλημα» εννοούν δημοσιονομικό εκτροχιασμό, άφρονα και αδιάφορη για το δημόσιο συμφέρον πολιτική κι όταν επιχειρούν να περιγράψουν σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά του Νεοέλληνα, πρώτοι χαρακτηρισμοί είναι η τεμπελιά και η επιδίωξη ανέξοδου και γρήγορου πλουτισμού πέραν των νόμων, των κανόνων και του κοινωνικού κόστους.

Συμφωνούμε με την άποψη που έχουν για μας οι ευρωπαίοι ή η αντίληψή μας για το κράτος, την πολιτική σκηνή, την κοινωνία μας, είναι άλλη; Ας θυμηθούμε μαζί τις πιο μονότονα επαναλαμβανόμενες λέξεις, 20 χρόνια τώρα, για τη δημόσια ζωή του τόπου;

Διαφθορά, διαπλοκή, σκάνδαλα, πελατειακό κράτος, πολιτικό κόστος, φακελάκια, «μαύρα» χρήματα, «κίτρινος» τύπος, τηλεδικαστήρια, καρτέλ, παραοικονομία, φοροδιαφυγή, αεριτζήδες, έλλειψη αξιοκρατίας, «μέσον», έλλειψη ανταγωνιστικότητας, γραφειοκρατία, ρουσφέτια, ημέτεροι, κουμπάροι, κεκτημένα, εθελούσια έξοδος, παρακράτος, στημένα παιχνίδια, μίζες, δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία, περτιμολογήσεις, ανίκανοι πολιτικοί, παπαγαλάκια δημοσιογράφοι, παραδικαστικό κύκλωμα...

Κι αυτή η κακόηχη, αγνώστου ετυμολογίας, σταθερή αξία, «τα λαμόγια»...Τι δεν ξέραμε λοιπόν;

Μήπως ότι θα αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες των πράξεων κάποιων από μας, των παραλείψεων άλλων και της αδιαφορίας των πολλών; Ή το υποψιαζόμαστε αλλά κατά βάθος πιστεύαμε πως «καλύτερα να χρωστάς παρά να σου χρωστάνε» και ελπίζαμε πως «ο θεός της Ελλάδας είναι μεγάλος»; Στη γραφειοκρατική και τεχνοκρατική Ε.Ε. η γλώσσα είναι αντίστοιχη των λεγομένων: περίπλοκη, με στόχο την ακρίβεια στη διατύπωση, επιστημονικές υποσημειώσεις και νομικές παραπομπές. Η πολιτική στο Ευρωκοινοβούλιο χρησιμοποιεί και στηρίζεται στην επιστήμη, στην έρευνα. Μέσα στο πλαίσιο αυτό η ανάγκη της τεκμηρίωσης και η έννοια των συνεπειών κάθε απόφασης μελετώνται και αναγνωρίζονται ως βασικά, «εκ των ων ουκ άνευ» στοιχεία του πολιτικού λόγου. Αυτή η λειτουργία εξασφαλίζει, στο μέτρο του δυνατού, και το βασικό ζητούμενο του πολιτικού λόγου, την οργανική σχέση αιτίου και αιτιατού, τη λογική επεξεργασία των προβλημάτων και την επεξεργασία αποτελεσματικών λύσεων, τη συνέπεια, εν τέλει, λόγων, σκέψεων, πολιτικών επεξεργασιών και πράξεων της πολιτικής. Στο πλαίσιο της πολιτικής συζήτησης στο ευρωκοινοβούλιο, μπορεί κανείς δια γυμνού οφθαλμού να διακρίνει και την αναζήτηση συμμαχιών
και τη διαπραγμάτευση μεταξύ των ομάδων, με στόχο άλλοτε τη συμφωνία κι άλλοτε την εξεύρεση λύσης επί των ελαχίστων κοινών απόψεων.

Ιδανικές κοινωνίες, ιδεώδεις αγορές, με την εμπορική και αρχαιοελληνική έννοια της λέξης, δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όμως έννοιες, αξίες και συμπεριφορές που αποτελούν μονόδρομο για μια λειτουργική δημοκρατία. Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς, η πρόταξη του κοινού συμφέροντος, η αξιοκρατία, ο διάλογος έναντι του εκβιασμού, η διαπραγμάτευση έναντι του ατομικισμού και πιο απλά, τα ρήματα ακούω, συνδιαλέγομαι, σκέφτομαι, σέβομαι και αναζητώ. Την αλήθεια, τις λύσεις, τη χαμένη τιμή της ελληνικής υπογραφής. Το θέλουμε; Το μπορούμε; Στο χέρι μας είναι, από μας εξαρτάται.

*Ο Σπύρος Δανέλλης είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ




Ευρωπαϊκή λύση στο μεταναστευτικό πρόβλημα

Του Γεωργίου Παπανικολάου*

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα αντιμετωπίζει διαρκώς αυξανόμενες πιέσεις στο ευαίσθητο ζήτημα της εισόδου μεγάλου αριθμού παράνομων μεταναστών. Μέρος των μεταναστών που εισέρχονται παράνομα στην χώρα μας αιτείται τη χορήγηση ασύλου, καθώς πρόκειται για άτομα που δεν μπορούν να επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Δυστυχώς, όμως, στη χώρα μας η ανάγκη αυτή δεν αντιμετωπίζεται ως προτεραιότητα και δημιουργείται η αίσθηση ότι η αντιμετώπιση της τεράστιας πρόκλησης που θέτει η παράνομη μετανάστευση στην ελληνική κοινωνία και οικονομία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Είναι ολοφάνερο πως δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει ότι το άσυλο και η νόμιμη και παράνομη μετανάστευση συνδέονται άμεσα και χρήζουν συνολικής αντιμετώπισης τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με αποτέλεσμα να επικεντρώνουμε τις προσπάθειες μας στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και να παραμελούμε τις άλλες διαστάσεις του θέματος.

Το Δουβλίνο ΙΙ που τέθηκε σε εφαρμογή το 2003, από την προηγούμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, διογκώνει το πρόβλημα στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου και δη στην Ελλάδα που αποτελεί βασική πύλη εισόδου παράνομων μεταναστών. Σύμφωνα με τον εν λόγο κανονισμό η πρώτη χώρα εισόδου του αιτούντος άσυλο αναλαμβάνει την υποχρέωση να φέρει εις πέρας το αίτημα ασύλου. Συγκεκριμένα και σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, το αποτέλεσμα της εφαρμογής του κανονισμού ήταν οι αιτήσεις για την απονομή ασύλου στην περίπτωση της Ελλάδας να έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και να έχουν ανέλθει από 4.375 το 1997 σε 25.115 το 2007, την ίδια στιγμή που στη Γερμανία, στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα, οι αιτήσεις μειώθηκαν από 104.355 σε 19.165. Η οικοδόμηση, λοιπόν, ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος αποτελεί βασικό πυλώνα για την αντιμετώπιση του φαινομένου, τη στιγμή μάλιστα που τα ζητήματα της παράνομης μετανάστευσης και του αυξημένου αριθμού αιτήσεων για άσυλο είναι αλληλένδετα.

Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε στο σύστημα ασύλου, γιατί ενώ αποτελεί μέρος της λύσης του πολύπλοκου μεταναστευτικού ελληνικού προβλήματος είναι ταυτόχρονα και θέμα ταμπού. Οι αναφορές περιορίζονται κυρίως στην ανάγκη καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης, στην ενδυνάμωση της προστασίας των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων μέσω της Υπηρεσίας Frontex, στη σύναψη διμερούς συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας για την επανεισδοχή των παράνομων μεταναστών. ‘Eνα μέρος των ανθρώπων που εισέρχονται στην Ελλάδα παράνομα είναι άτομα που αναζητούν άσυλο. Αν οι άνθρωποι αυτοί γνώριζαν ότι υπάρχει και λειτουργεί σωστά ένα θεσμικό σύστημα αίτησης και χορήγησης ασύλου δεν θα κατέφευγαν στη λύση της παράνομης εισόδου και με αυτόν τον τρόπο θα μειωνόταν σημαντικά ο αριθμός των λαθρομεταναστών. Αν τώρα αυτό συνδυαζόταν και με αύξηση της αποτελεσματικότητας της φύλαξης των συνόρων μας προκειμένου να αποτραπούν όσοι επιθυμούν να εισέλθουν στην ΕΕ παράνομα, τότε σίγουρα θα σημειωνόταν θεαματική μείωση των παράνομων μεταναστών.

Η ευρωπαϊκή διάσταση του θέματος είναι πολύ σημαντική. Όσοι εισέρχονται στην Ελλάδα, η οποία αποτελεί κομβικό γεωγραφικό πέρασμα προς την υπόλοιπη Ευρώπη, στοχεύουν να προωθηθούν σε άλλα κράτη μέλη προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής για αυτούς και τις οικογένειες τους. Επομένως, το πρόβλημα είναι πρωτίστως ευρωπαϊκό και χρήζει ευρωπαϊκής αντιμετώπισης και διευθέτησης. Θα ήταν ουτοπικό να προσπαθούμε να βρούμε λύση σε εθνικό επίπεδο. Τα κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Νότου αναγκάζονται να επωμιστούν δυσανάλογα μεγάλο βάρος σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. Η δυσλειτουργία αυτή οφείλεται κυρίως στην απροθυμία των κρατών μελών να επιδείξουν αλληλεγγύη και να αποδεχτούν ένα δίκαιο επιμερισμό των βαρών. Η υλοποίηση ενός πιλοτικού προγράμματος που λαμβάνει χώρα αυτή την περίοδο στη Μάλτα αποτελεί ένα πρώτο δειλό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα, το τρέχον πιλοτικό πρόγραμμα στοχεύει στη διευκόλυνση της επανεγκατάστασης των δικαιούχων ασύλου από τα κράτη μέλη που έχουν συστήματα ασύλου που βρίσκονται υπό πίεση προς άλλα κράτη μέλη, αλλά είναι μικρής έκτασης. Η ΕΕ πρέπει να επιδείξει πολιτική τόλμη και να προχωρήσει στη δημιουργία και την υλοποίηση προγράμματος εσωτερικής επανεγκατάστασης προσφύγων από ένα κράτος μέλος σε ένα άλλο και να μην περιοριστεί στη θέσπιση συστήματος επανεγκατάστασης προσφύγων μόνο από τρίτες χώρες σε κράτη μέλη της ΕΕ.

Οφείλουμε να δώσουμε το μήνυμα προς όλους τους ευρωπαίους αλλά και προς τους τρίτους ότι η είσοδος των μεταναστών μπορεί και πρέπει να πραγματοποιείται μέσω της νόμιμης διαδικασίας. Όμως, ο νόμος περί ιθαγένειας, που πρόσφατα κατατέθηκε προς ψήφιση από την κυβέρνηση, διευκολύνει τη νομιμοποίηση και δίνει το μήνυμα ότι η ελληνική ιθαγένεια και κατ’ επέκταση η ευρωπαϊκή, προσφέρονται από την Ελλάδα απλόχερα με σοβαρές ενδεχομένως συνέπειες τόσο για την ίδια όσο και για τους εταίρους της.

Σήμερα, εξήντα χρόνια μετά, οι διακηρυκτικές αρχές του Robert Schuman που έθεταν την αλληλεγγύη ως βασική προϋπόθεση της επιτυχούς οικοδόμησης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος εμφανίζονται πιο επίκαιρες από ποτέ. Σε μία σειρά από θέματα, από την οικονομική κρίση μέχρι την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης αποδεικνύεται ότι η συλλογική δράση, η σύμπνοια στις σημαντικές ευρωπαϊκές προκλήσεις αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση και ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

*Ο Γεώργιος Παπανικολάου είναι ευρωβουλευτής της Ν.Δ.




Τι σημαίνει η συνθήκη της Λισαβώνας για τους πολίτες;

Του Ιωάννη Κοκκάλα*

Oι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχουν γραμμένα στις Ευρωπαϊκές Συνθήκες.

Η πιο πρόσφατη μεταρρύθμιση αυτών των Συνθηκών/συμφωνιών ονομάστηκε "Συνθήκη της Λισαβόνας". Χρειάστηκε να γίνει γιατί η λειτουργία της Ένωσης έπρεπε να προσαρμοστεί στις εξελίξεις και κυρίως στο μέγεθος που έχει πλέον αποκτήσει με τα 27 κράτη μέλη της. Η νέα Συνθήκη δίνει στην Ένωση τη δυνατότητα να λειτουργήσει καλύτερα. Πιο αποδοτικά, πιο αποτελεσματικά και πιο γρήγορα. Με μεγαλύτερη διαφάνεια και νομιμοποίηση. Οι νέες παγκόσμιες προκλήσεις όπως η οικονομική κρίση, η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή ασφάλεια, οι ολοένα και εντεινόμενες μεταναστευτικές ροές, η διεθνής τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα απαιτούν τώρα, περισσότερο από ποτέ, τη στενή συνεργασία των ευρωπαϊκών κρατών και την απρόσκοπτη λειτουργία των πολιτικών και διοικητικών δομών της Ένωσης. Σε όλες αυτές τις προκλήσεις η Ένωση αποκτά τον τρόπο να απαντήσει. Ιδού με ποιό τρόπο:

Ο θεσμός του Προέδρου της Ένωσης που θα συντονίζει σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου τις εργασίες των αρχηγών των κρατών και των κυβερνήσεων που συνέρχονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο ρόλος του Ύπατου Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας, θα δώσουν στην Ένωση ένα πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο, αυστηρότερη συνέχεια στις πολιτικές της, μεγαλύτερη ευκολία και ως εκ τούτου μεγαλύτερη ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων.

Η πιο ευέλικτη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της "κυβέρνησης" δηλαδή της Ένωσης, θα δώσει στην Ένωση μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Η Ένωση γίνεται πιο δημοκρατική. Η διαδικασία της συναπόφασης των ευρωπαϊκών νόμων από το Συμβούλιο Υπουργών που εκπροσωπεί τα κράτη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εκπροσωπεί τους πολίτες, επεκτείνεται σε όλους σχεδόν τους τομείς στους οποίους έχει νομοθετική αρμοδιότητα η Ένωση. Αυξάνεται έτσι ο δημοκρατικός έλεγχος και ευθυγραμμίζονται οι αποφάσεις ακόμη περισσότερο με τις επιθυμίες των πολιτών. Επί της ουσίας μόνο οι αποφάσεις που αφορούν την εξωτερική πολιτική θα παίρνονται μόνο από το Συμβούλιο Υπουργών.

Η εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθίσταται δεσμευτική. Με τον Χάρτη θεσπίζονται δικαιώματα, ελευθερίες και αρχές για όλους τους πολίτες της Ένωσης. Με 54 άρθρα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τις ατομικές ελευθερίες, την ισότητα, την αλληλεγγύη, τα πολιτικά δικαιώματα και την απονομή δικαιοσύνης να προστίθενται στο οπλοστάσιο των πολιτών απέναντι σε κάθε αυθαιρεσία. Η Ένωση προσχωρεί εξάλλου και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών. Ένα εκατομμύριο πολίτες από διάφορα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν από την Επιτροπή να εξετάσει ένα συγκεκριμένο θέμα και να υποβάλει ενδεχομένως πρόταση για τη ρύθμισή του. Ενισχύεται έτσι η συμμετοχική δημοκρατία. Ενισχύεται η ιδιότητα του πολίτη της Ένωσης: "Πολίτης της Ένωσης είναι κάθε πρόσωπο που έχει την υπηκοότητα κράτους μέλους. Η ιθαγένεια της Ένωσης προστίθεται στην εθνική ιθαγένεια και δεν την αντικαθιστά". Επιπλέον, όσον αφορά τις σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο, η Ένωση υποχρεούται να μεριμνά για την προστασία των πολιτών της και έξω από αυτή.Τα εθνικά κοινοβούλια συμμετέχουν ενεργά στη νομοθετική διαδικασία. Εάν το ένα τρίτο των εθνικών κοινοβουλίων απορρίψει μία πρόταση νόμου η Επιτροπή πρέπει να την επανεξετάσει. Εισάγεται ένας νέος μηχανισμός που θα επιτρέψει στα εθνικά κοινοβούλια να ελέγχουν την εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας. Εάν η απλή πλειοψηφία των εθνικών κοινοβουλίων αποφασίσει ότι μια συγκεκριμένη πρόταση νόμου δεν τηρεί την αρχή της επικουρικότητας και είτε το Συμβούλιο είτε το Κοινοβούλιο συμφωνήσει με τη θέση αυτή, τότε η πρόταση απορρίπτεται. Επίσης παρατείνεται η περίοδος κατά την οποία τα εθνικά κοινοβούλια θα μπορούν να εξετάσουν ένα κείμενο από έξι σε οκτώ εβδομάδες. Διασφαλίζεται ότι η Ένωση, στον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών της, θα λαμβάνει υπόψη της τις απαιτήσεις "για ένα υψηλό επίπεδο απασχόλησης", "για επαρκή κοινωνική προστασία", "για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού" και "για ένα υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, κατάρτισης και προστασίας της ανθρώπινης υγείας". Ενισχύεται ακόμη περισσότερο η προστασία των καταναλωτών. Γίνεται ρητή αναφορά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.Η Συνθήκη της Λισαβόνας άρχισε να ισχύει από την 1η Δεκεμβρίου 2009. Για πολλά χρόνια η Ένωση δεν θα χρειαστεί να ζητήσει νέες αρμοδιότητες από τα κράτη μέλη. Αν και υπάρχουν ακόμη μεγάλα περιθώρια για περαιτέρω εξορθολογισμό και απλοποίηση, το νέο καθεστώς, παρά τις δυσκολίες που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση, ελπίζεται ότι θα είναι ισχυρό και βιώσιμο.

*Αναπληρωτής Διευθυντής
Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα





Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κοντά στους πολίτες για μια Ευρώπη των Αξιών

Toυ Λεωνίδα Αντωνακόπουλου*

Πριν από δύο χρόνια, το 2008, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο γιόρτασε τα πενήντα χρόνια ύπαρξης και λειτουργίας του. Πέντε δεκαετίες άοκνης προσπάθειας για την ευρωπαϊκή οικοδόμηση, την εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής δημοκρατίας, τη διεύρυνση της πάλαι ποτέ Ε.Ο.Κ. και τη μετεξέλιξή της σε μια πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση
λαών και κρατών. Τον Ιούνιο του 2009 οι Ευρωπαίοι πολίτες στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ εξέλεξαν τους 736 ευρωβουλευτές, τους αντιπροσώπους τους στην Ευρωβουλή, που είναι το θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκλέγεται κάθε 5 χρόνια με άμεση, καθολική ψηφοφορία. Σήμερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκπροσωπεί περίπου 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες και κύριος ρόλος του είναι να ενισχύει τη δική τους φωνή, να υπερασπίζεται τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματά τους και να προωθεί τις επωφελέστερες για αυτούς ευρωπαϊκές πολιτικές.

Πολύς λόγος έχει γίνει τα τελευταία χρόνια για το περίφημο δημοκρατικό έλλειμμα για το γεγονός δηλαδή ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν είχε πολλές από τις κλασσικές εξουσίες που έχουν τα εθνικά κοινοβούλια όσον αφορά κυρίως τις νομοθετικές του αρμοδιότητες. Το Κοινοβούλιο όμως, στα 50 αυτά χρόνια πάλεψε και ενίσχυσε σταδιακά το ρόλο του. Σήμερα και ιδιαίτερα με τη θέση σε ισχύ της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστής ως Συνθήκη της Λισαβόνας, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η βασική αρμοδιότητα του ΕΚ είναι η ψήφιση των ευρωπαϊκών νόμων. Πρόκειται για αρμοδιότητα που έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Η σύνταξη της ευρωπαϊκής νομοθεσίας γίνεται σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει τη νομοθετική πρωτοβουλία από τη Συνθήκη και η έγκριση της γίνεται σε συνεργασία με το Συμβούλιο Υπουργών δηλαδή τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών σύμφωνα με τη διαδικασία της συναπόφασης. Με τον τρόπο αυτό τα συμφέροντα των Ευρωπαίων πολιτών εξυπηρετούνται καλύτερα και λαμβάνεται περισσότερο υπόψη η βούληση της κοινωνίας των πολιτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας που τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009, το Κοινοβούλιο αναβαθμίζει περαιτέρω το ρόλο του και συναποφασίζει σε όλους σχεδόν τους τομείς της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Συνδιαμορφώνει και εγκρίνει τον προϋπολογισμό της Ένωσης. Ασκεί σημαντικές ελεγκτικές αρμοδιότητες στην εκτελεστική εξουσία της Ένωσης, εγκρίνει το διορισμό του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των άλλων Επιτρόπων και ενισχύει την υποχρέωση λογοδοσίας και διαφάνειας που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στους Ευρωπαίους πολίτες.

Το Κοινοβούλιο διατηρεί όμως κυρίως ισχυρούς δεσμούς με τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιστεύει ότι δεν είναι αρκετό να λέει κανείς στους πολίτες ότι η Ευρώπη οικοδομείται για αυτούς αλλά ότι πρέπει να οικοδομηθεί μαζί με αυτούς. Η δυνατότητα του κάθε πολίτη να υποβάλλει αναφορές στο Κοινοβούλιο όταν θεωρεί ότι θίγονται τα δικαιώματά του καθώς και ο θεσμός και η λειτουργία του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή (Συνήγορος του Πολίτη) είναι χαρακτηριστικά δείγματα ότι το Κοινοβούλιο θέτει τον πολίτη στο επίκεντρο της διαδικασίας της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρωτοστάτησε για την προάσπιση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαχρονικά όχι μόνο την Ευρώπη, αλλά και σε διάφορα σημεία του κόσμου. Προσπάθησε να συμβάλλει στη διαφύλαξη της διεθνούς ειρήνης, επέδειξε πολιτική ευαισθησία στην τραγωδία της Κύπρου και άσκησε πίεση για μία δίκαιη και βιώσιμη λύση στο Κυπριακό ζήτημα και συνέβαλε ευρύτερα στην συνειδητοποίηση της πολιτικής και πολιτιστικής ομοιογένειας που αποτελεί την ασφαλή βάση για μια Ευρωπαϊκή Ένωση πολιτών. Προπαντός όμως, διαφύλαξε και πρόβαλε διεθνώς τα ιδανικά της Ευρωπαϊκής ιδέας: την ειρήνη, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ευημερία και τον ανθρωπισμό που αποτελούν την ελπίδα και το στόχο όλων των λαών. Κατά την παρούσα κοινοβουλευτική περίοδο (2009-2014), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλείται να λάβει σημαντικές αποφάσεις για θεμελιώδη ζητήματα που αφορούν και επηρεάζουν τους πολίτες στην καθημερινή τους ζωή: μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης που αντιμετωπίζουν οι χώρες της ευρωζώνης, μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πολιτικές για την ασφάλεια και επάρκεια του ενεργειακού εφοδιασμού των χωρών μελών της ΕΕ, ρυθμίσεις για τη μετανάστευση και τα θέματα ασύλου, ρυθμίσεις για το χρόνο εργασίας, για την απελευθέρωση των υπηρεσιών χωρίς να θιγούν τα βασικά δικαιώματα των εργαζομένων, για την υγεία, την ασφάλεια των τροφίμων, τις μεταφορές, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση.

Σήμερα, σε συνθήκες σοβαρής οικονομικής κρίσης, η οποία απειλεί τις δομές και τη συνοχή των οικονομιών αρκετών χωρών της ευρωζώνης, με άγνωστες ακόμα συνέπειες για την κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη, η ΕΕ καλείται να επιβεβαιώσει την παρουσία της και να δικαιώσει τις προσδοκίες των πολιτών, για μια συντονισμένη δράση ως απάντηση για την υπέρβαση της παρούσας κρίσης. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το δημοκρατικά εκλεγμένο θεσμικό όργανο
της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα στηρίξει το γενικότερο ευρωπαϊκό δημόσιο συμφέρον.

*Εκπρόσωπος Τύπου
Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα