Του Δημήτρη Στεργιούλη*

Τα Θεοδώριανα αποτελούν ένα ιδιαίτερο κλειστό ορεινό οικοσύστημα και διαθέτουν το φυσικό προνόμιο να έχουν ένα υδρογραφικό σύστημα μοναδικό, ίσως και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Δυστυχώς όμως τα νερά τους από το 1997, έχουν γίνει στόχος ιδιωτικών εταιριών για εύκολο κέρδος.

Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της εταιρείας ΜΗΧΑΝΙΚΗ, που λειτουργεί ήδη στην περιοχή, από το 2000, είναι ένα απτό παράδειγμα για το πώς αντιλαμβάνονται οι επιχειρηματίες την προστασία του περιβάλλοντος και πώς τηρούν τους περιβαλλοντικούς όρους που οι ίδιοι υπέγραψαν. Το συγκεκριμένο έργο έχει επιβαρύνει και αλλοιώσει το φυσικό περιβάλλον με σήραγγα εκτροπής, φράγμα ύψους εφτά μέτρων, άσχετα αν στην Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων προβλέπονταν φράγμα τριών μέτρων. Χαρακτηριστικό είναι ότι η συγκεκριμένη εταιρεία, κατά τη λειτουργία του έργου από το 2004, αλλά ακόμα και σήμερα, δεν αφήνει την οικολογική παροχή (200λιτ/δευτ), όπως είναι υποχρεωμένη στην κοίτη του ποταμού, στερεύοντας κατά περιόδους εντελώς το ποτάμι. Επίσης δεν έχει εγκαταστήσει αξιόπιστο σύστημα μέτρησης της οικολογικής παροχής, ούτε υπέβαλε ποτέ στις αρμόδιες υπηρεσίες μηνιαία δελτία μετρήσεων, όπως είναι υποχρεωμένη να κάνει με συνέπεια να της επιβληθούν στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα, κυρώσεις από την Περιφέρεια Ηπείρου. Και φυσικά δεν απασχολεί ούτε έναν εργαζόμενο, παρά τις υποσχέσεις για δεκάδες θέσεις εργασίας. Στο "τραπέζι" των υδροηλεκτρικών προσκλήθηκε και η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ. Το ενδιαφέρον της εταιρείας ξεκινά από το 1997, με το σχεδιαζόμενο έργο 4,6 MW, που θα χρησιμοποιούσε το νερό των δυο χει- μαρροπόταμων (Μουζακίου και Άσπρης Γκούρας) σε ένα σταθμό παραγωγής. Το έργο αυτό ακυρώθηκε, μετά από προσφυγή κατοίκων και φορέων των Θεοδωριάνων από το ΣτΕ με την υπ’ αριθμ:928/2004 απόφασή του. Το 2008 η ίδια εταιρεία επανέρχεται για τη δημιουργία δυο πλέον υδροηλεκτρικών στους παραπάνω χειμαρροπόταμους, 3,9 και 3 MW αντίστοιχα. Η Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων δεν εγκρίνεται από την Υπηρεσία Νεώτερων Μνημείων της Περιφέρειας Ηπείρου και επιστρέφεται στην εταιρεία.

Σήμερα, η εταιρεία ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ, αγνοώντας προκλητικά την ομόφωνη απόφαση του κοινοτικού συμβουλίου, που τάσσεται κατά της κατασκευής οποιουδήποτε άλλου υδροηλεκτρικού στην περιοχή των Θεοδωριάνων, τις σχετικές ανάλογες αποφάσεις των φορέων και συλλόγων των Θεοδωριάνων, τη θέληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων, τον δωδεκαετή αγώνα μας, επανέρχεται για την κατασκευή των ίδιων έργων, με τις ίδιες μελέτες τροποποιημένες , ως προς την ισχύ τους, σε 2,8 MW το καθένα. Τα δυο σχεδιαζόμενα έργα προβλέπουν εκτροπές και σωλήνωση των χειμαρρροπόταμων «Μουζάκι» και «Άσπρη Γκούρα», μήκους 1.460 μέτρων για το πρώτο και 2.200 μέτρων για το δεύτερο. Επί- σης φράγματα από σκυρόδεμα ύψους δύο μέτρων και μήκους στέψης 9 μ., καθώς και δημιουργία δεξαμενών ανάντη των φραγμάτων. Επίσης προ-  βλέπεται διάνοιξη δρόμων πλάτους πέντε μέτρων για την τοποθέτηση του υπόγειου αγωγού. Το φράγμα του δεύτερου έργου, έχει σχεδιαστεί μόλις 150 μέτρα από τους περίφημους καταρράχτες των Θεοδωριάνων, μοναδικούς στην περιοχή. Ο αγωγός του ακολουθεί, μέσα σε ελατόδασος, το πανέμορφο και γραφικό μονοπάτι που οδηγεί στους καταρράχτες, που  αποτελούν σήμα κατατεθέν για το χωριό. Μια τέτοια επέμβαση είναι βέβαιο ότι θα καταστρέψει το υπέροχο αυτό τοπίο που κάθε χρόνο επισκέπτονται χιλιάδες επισκέπτες.

Σαφώς και δεν διαφωνούμε με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σε κάθε ποτάμι, σε κάθε χείμαρρο, σε κάθε ρέμα μπορούμε να στήσουμε και κάποιο υδροηλεκτρικό, αγνοώντας τις γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής και τις επιπτώσεις στο τοπικό οικοσύστημα. Το περιβάλλον των Θεοδωριάνων είναι ήδη επιβαρημένο από τις κατολισθήσεις ( 1963 και 1981), την υπερβόσκηση, την αλόγιστη, πολλές φορές, διάνοιξη δρόμων, την υπερβολική υλοτόμηση στις περασμένες δεκαετίες. Τα σχεδιαζόμενα έργα με την σωλήνωση και το στέρεμα των ποταμιών θα έχουν ως αποτέλεσμα την σχεδόν ολοσχερή εξαφάνιση της επιφανειακής απορροής, με κίνδυνο να αποκτήσει η περιοχή μη αναστρέψιμα μικροκλιματικά χαρακτηριστικά. Να θυμίσουμε ακόμα ότι η περιοχή μας,  άρα και η περιοχή κατασκευής των έργων, είναι ενταγμένη στο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000, είναι τόπος κοινοτικής  σημασίας (SCI) και περιέχει «οικότοπους προτεραιότητας», καθώς και «είδη προτεραιότητας» σύμφωνα με την σχετική απόφαση 2006/613/ΕΚ της Ε.Ε.. Επιπλέον τα προτεινόμενα έργα θα έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, γιατί θα επιδράσουν συσσωρευτικά, αφού στο ίδιο ποτάμι και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου,  υπάρχει το ανάλογο υδροηλεκτρικό φράγμα της εταιρείας ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ και σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το σταθμό παραγωγής του έργου της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, λίγο πριν την εκβολή του ποταμού στον Αχελώο και εντός  ορίων της κοινότητας Θεοδωριάνων, υπάρχει άδεια παρα- γωγής για ανάλογο έργο της εταιρείας ΕΔΡΑΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ισχύος 3,2 ΜW, ενώ σε απόσταση έξι περίπου χιλιομέτρων βρίσκονται τα  έργα εκτροπής του Αχελώου. Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής θέλοντας, όπως υποστηρίζει, να εφαρμόσει την πολιτική της «πράσινης» ανάπτυξης, φέρνει προς ψήφιση ένα καινούργιο νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ. Ήδη διατάξεις του έχουν ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων από δεκάδες περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας, αφού θεωρούν ότι είναι κομμένο και ραμμένο στα συμφέροντα των μεγάλων τεχνικών εταιρειών και δεν εγγυώνται την προστασία του περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικό ότι την πατρότητα του νομοσχεδίου διεκδικεί η προηγούμενη κυβέρνηση. Οι βουλευτές της Ν.Δ. Κωστής Χατζηδάκης και Κωστής Μουσουρούλης έδωσαν στη δημοσιότητα σχέδιο νόμου της προηγούμενης ηγεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος που δεν πρόλαβε να ψηφιστεί και είναι αυτούσιο(!)με το τωρινό νομοσχέδιο. Αν υπολογίσουμε και τα «ήξεις αφήξεις» και τα όσα συνέβηκαν με τη σύσταση του φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, φαίνεται ότι στο Υπουργείο Περιβάλλοντος μόνο το όνομα έχει αλλάξει. Οι καταδικαστέες από το λαό προηγούμενες πρακτικές και πολιτικές, παραμένουν ίδιες, όπως ίδια είναι και τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών, που βλέπουν τις ΑΠΕ σαν ένα καλό φιλέτο εύκολου κέρδους.

*Ο Δημήτρης Στεργιούλης είναι Πρόεδρος του συλλόγου ΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ