2005-2012, ΠΕΡΙΟΔΟΣ Α'
Σας ευχαριστούμε
ΑRTA PRESS


Αναζητώντας τη ζωή πίσω από την βιογραφία

Δημοσίευση: 11-02-2010 - Στήλη: Βιβλίο - Τεύχος: Τεύχος 48 (Φεβρουάριος 2010)



Η 50χρονη σήμερα Λίλα Κονομάρα, με σπουδές γαλλικής λογοτεχνίας και μεταφραστικό έργο στο ενεργητικό της, έγινε γνωστή στη λογοτεχνική κοινότητα με το πρώτο της κιόλας βιβλίο, τη σύνθεση από δύο νουβέλες ονόματι «Μακάο» (εκδ. Πόλις), για την οποία τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενης συγγραφέως του περιοδικού «Διαβάζω». Ήδη από τότε, έδειχνε μια προτίμηση σε θεματολογίες στις οποίες σημαντικό ρόλο παίζουν οι συμβολισμοί του ταξιδιού, με φόντο τα αφηγηματικά μοτίβα της φανταστικής λογοτεχνίας και των ιστοριών μυστηρίου: Τα περιγράμματα γίνονται πιο ρευστά, κάθε λογής βεβαιότητες ανατρέπονται, ερωτήματα γύρω από τη φύση και τα όρια της αφήγησης επανέρχονται. Στο βιβλίο που ακολούθησε, «Τέσσερις εποχές – λεπτομέρεια» (Μεταίχμιο), οι αναζητήσεις της σε υπαρξιακά μοτίβα συνεχίστηκαν, κι αφού μεσολάβησε ένα βιβλίο για παιδιά, κυκλοφόρησε πριν τα Χριστούγεννα το τέταρτο και πλέον φιλόδοξο λογοτεχνικό έργο, Η «Αναπαράσταση».
 
Αφορμή για να κινηθεί η ιστορία του μυθιστορήματος είναι η εξαφάνιση ενός ταλαντούχου μεσήλικα συγγραφέα, του Αντρέα Παράσχου, για τον οποίο εικάζεται ότι είναι νεκρός, χωρίς ωστόσο το πτώμα να έχει βρεθεί. Όποιες αναλογίες με την ιστορία του καθηγητή Λιαντίνη φαίνεται να τελειώνουν εδώ – ή μήπως όχι; Εντούτοις, φαινομενικά πρόωρα, ένας φίλος του ακαδημαϊκός αρχίζει να γράφει τη βιογραφία του, να επιχειρεί να ανασυνθέσει τη ζωή του. Επισκέπτεται την αδελφή του, συγγενείς του, κοντινά του πρόσω- πα. Οικειοποιείται τα ημερολόγια και την αλληλογραφία του Αντρέα Παράσχου με μια συνάδελφό του λογοτέχνη με την οποία φαίνεται να τους συνέδεε βαθιά ψυχική συγγένεια. Μαθαίνουμε έτσι για το πώς μεγάλωσε μέσα σε μια πλούσια και κοσμοπολίτικη οικογένεια καπνεμπόρων της Ξάνθης, πώς στη συνέχεια αποστασιοποιήθηκε, πέρασε μερικά χρόνια αναζητήσεων και πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης στο Παρίσι, μέχρι που στη συνέχεια αποστασιοποιήθηκε και κατέληξε μέσα από τις αναζητήσεις του συγγραφέας.
 
Όλα αυτά δίνονται στον αναγνώστη μέσα από ποικίλες αφηγηματικές τεχνικές: συνεντεύξεις, αφηγήσεις, σπαράγματα, την αλληλογραφία του με την ομότεχνή του Έλλη Στεργίου, καθώς και ορισμένους διαλόγους με διαφορετική σειρά στους οποίους φαίνεται ο βιογράφος να συνομιλεί –φανταστικά;- με τον ίδιο τον Παράσχο. Ο επίδοξος βιογράφος δεν παραλείπει επίσης να επισκεφτεί τα μέρη όπου έζησε ο συγγραφέας, Παρίσι, Βερολίνο, Σαμοθράκη, Ξάνθη, αναζητώντας το κλειδί που θα ξεκλείδωνε τόσο το υπαρξιακό μυστήριο του ήρωα όσο και την «αστυνομική» ίντριγκα που σταδιακά ξεδιπλώνεται. Παράλληλα, σκιαγραφούνται οι τοπικές κοινωνίες, τα πομάκικα χωριά με τις ποικίλες κοινωνικές και πολιτισμικές αντιθέσεις τους, η Ξάνθη με τον  προερχόμενο από το εμπόριο καπνού πλούτο, η ακμή της και η παρακμή της, το ξεχωριστό οικογενειακό περιβάλλον μες στο οποίο γαλουχήθηκε ο Παράσχος. Στις καλύτερες στιγμές του μυθιστορήματος εντάσσεται η αλληλογραφία των δύο λογοτεχνών, κείμενα υψηλής θερμοκρασίας και εκφραστικής ακρίβειας. Ομοίως, εξαιρετικές είναι ορισμένες περιγραφές προσώπων, όπως, για παράδειγμα, της αδελφής του Παράσχου, της Ισμήνης.
 
Το βαθύτερο ερώτημα, βέβαια, του μυθιστορήματος συναντά ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της λογοτεχνίας: Κατά πόσον μπορεί η γλώσσα να συνθέσει μια πειστική αναπαράσταση του βίου ενός ανθρώπου, και κατ’ επέκταση του κόσμου. Κι ακόμη μακρύτερα: Κατά πόσον κάθε αναπαράσταση δεν είναι απλώς μια κατασκευή εκείνου που την επινοεί, με την πραγματική πραγματικότητα να χάνεται κάπου στο βάθος, σε ένα απροσπέλαστο για την ανθρώπινη συνείδηση πεδίο. Ένα ενδιαφέρον και σημεία σημεία συναρπαστικό βιβλίο, που όμως «σκοντάφτει» συχνά στις ενδολογοτεχνικές αναζητήσεις του.     
 
*Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com