Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, οι περισσότεροι εκδότες επιλέγουν την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα για να «ρίξουν» στην αγορά τα μεγάλα ονόματα της λίστας τους, παρά το γεγονός ότι η περίοδος είναι και μικρή χρονικά και «πηγμένη» εκδοτικά. Δίπλα σε αυτούς, δοκιμάζουν την τύχη τους νεότεροι συγγραφείς των οποίων τα βιβλία, όσο ενδιαφέρον κι αν παρουσιάζουν, «στριμώχνονται» στην πληθώρα των τίτλων. Για να δούμε ωστόσο ορισμένα από τα βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που έχουν ήδη ξεχωρίσει:

Η επιστροφή του Γιώργου Σκαμπαρδώνη με το «Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος» (Ελληνικά Γράμματα) στη μικρή φόρμα μας έδωσε ένα από τα πλουσιότερα και πιο διαβαστερά βιβλία της περιόδου. Είκοσι επτά διηγήματα, από πέντε μέχρι είκοσι σελίδες περίπου, με κυρίαρχο στοιχείο το νερό, τους υδρόβιους κατοίκους του, αλλά κυρίως τις ρευστές μετατοπίσεις της μνήμης από τόπο σε τόπο, από καρδιά σε καρδιά. Λεπταίσθητα, πυκνά, σμιλευμένα, τα διηγήματα του Σκαμπαρδώνη είναι επίσης ένας χαμηλόφωνος ύμνος σε ξεχασμένες αντρικές αξίες.

Σε τελείως άλλο μήκος κύματος, ο Παύλος Μάτεσις υπογράφει ένα σατυρικό, αναρχικό, αλληγορικό μυθιστόρημα, του οποίου τη δράση τοποθετεί χρονικά, όχι τυχαία, στον Δεκέμβρη. Στο «Graffito» (Καστανιώτης), μια αιφνίδια θανατηφόρα ασθένεια χτυπάει τη Βουλή των Ελλήνων, θερίζοντας εν ριπή οφθαλμού τους «ενοίκους» της, κι όσους συναγελάζονται μαζί τους. Η Αστυνομία καλείται να λάβει έκτακτα μέτρα που καταλήγουν σε ολοκαύτωμα, ενώ την ίδια στιγμή τα πλέον ταπεινά πτηνά –κότες, που μέχρι πρότινος ζούσαν πέριξ της Βουλής– έρχονται σε επαφή με ορισμένα πιο ιδιαίτερα ουράνια πλάσματα, καθώς στην Αθήνα ολοκληρώνεται η μετάλλαξη της πόλης από οχληρή μεγαλούπολη των έξι εκατομμυρίων σε ανθηρή πεδιάδα των έξι χιλιάδων ψυχών.

Ο Γιάννης Ξανθούλης, πάλι, επιστρέφει με καινούργιο μυθιστόρημα, «βγαλμένο» από τις ραδιοφωνικές του εξορμήσεις. Όσοι έχετε ακούσει την ραδιοφωνική εκπομπή του, τα Σάββατα, θα είστε εξοικειωμένοι με την στιχοπλόκο Σιλάνα Σαλιάγκου. Στο βιβλίο αυτό, η περσόνα του Ξανθούλη αποκτά σάρκα και οστά, και περιδιαβαίνει, μαζί με τον ήρωα, τα επεισοδιακά χρόνια της εφηβείας του στην ελληνική επαρχία. Κλασικός Ξανθούλης, με περισσότερη από συνήθως «αυτοβιογραφική ολισθηρό- τητα».

Ο Μένης Κουμανταρέας, πάλι, αφήνει πίσω του τις αυτοβιογραφικές διηγήσεις και μας αφηγείται μια σύντομη ιστορία εκτός των γνωστών του αθηναϊκών συντεταγμένων. Στο «Σ’ ένα στρατόπεδο στην άκρη της ερημιάς» (Κέδρος) η δράση πυροδοτείται όταν η σύζυγος του Διοικητή επιλέγει έναν ιδιόρρυθμο πλην σαγηνευτικό στρατιώτη για να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του συζύγου της, δίνοντας έτσι την αφορμή να αποκαλυφθούν κρυφές μέχρι τότε πτυχές της ψυχοσύνθεσης του τριγώνου. Τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου θα πάνε υπέρ του φιλανθρωπικού οργανισμού για άρρωστα παιδιά «Κάνε μια ευχή».

Με την επανέκδοση ενός παλιότερου (του 1974) έργου του, της νουβέλας «Ο Μονάρχης» (Μπαρτζουλιάνος) δίνει το στίγμα του στη χρονιά που διανύουμε ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος έχει εδώ και μερικά χρόνια μπει σε τροχιά επανακυκλοφορίας (ενίοτε και με καινούργια επιμέλεια) παλιότερων βιβλίων του. Ο Μονάρχης είναι η ιστορία ενός νεαρού (ο ήρωας θυμίζει σε αρκετά τον ίδιο τον συγγραφέα) ο οποίος παροτρύνεται από τον αμφιλεγόμενο εκδότη του να επισκεφτεί τον εξόριστο ηγέτη μιας μικρής χώρας του Ευφράτη (της «Ευφράτειας»), στη βίλα του στη Ρώμη, με σκοπό να συγγράφει τη βιογραφία του. Η μικρή χώρα του έχει μόλις περάσει στην επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης, και ο Μονάρχης της τελεί υπό ένα καθεστώς ιδιότυπης ομηρείας. Ο προαναγγελθείς θάνατός του δίνει στην ιστορία νεύρο και σασπένς.

Μετά το προ τριετίας μυθιστορηματικό χρονογράφημά της «Αμίλητα, βαθιά νερά», το νέο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη φέρνει στο νου το πρώτο της, και για πολλούς αξεπέραστο μυθιστόρημά της «Ο βίος του Ισμαήλ Φερέκ Πασά». Και τούτο όχι μονάχα εξαιτίας της multi culti επιφάνειας, αλλά επειδή από την πρώτη κιόλας σελίδα ξαναβρίσκει κανείς τη δύναμη μιας γλώσσας ρευστής και καίριας, ενώ χριστιανικές και αρχαιοελληνικές παραδόσεις ανακατεύονται στη χοάνη της λαϊκής παράδοσης.

Τέλος, από νεώτερους (όχι απαραίτητα νέους) συγγραφείς ξεχωρίσαμε το άρτι αφιχθέν μυθιστόρημα της Έρσης Σωτηροπούλου «Έυα» (Πατάκης), την «Αναπαράσταση» (Μεταίχμιο) της Λίλας Κονομάρα, την «Εβραία νύφη» (Κέδρος) του Νίκου Δαββέτα, και το «Ο τελευταίος κύκνος» (Καστανιώτης) του Στέφανου Δάνδολου.

*Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com