Είναι πια κοινή εμπειρία όλων μας –ακόμη κι όσων από εμάς έχουν κάνει, τρόπον τινά, «επάγγελμά τους» την ανάγνωση και παρακολούθηση της ετήσιας βιβλιοπαραγωγής–, το σάστισμα μπροστά στην πληθώρα των τίτλων, η οποία αντιστοιχεί σε μια εξίσου μεγάλη ποικιλία ειδών και θεματικών. Βρήκαμε λοιπόν το θάρρος, με το ρίσκο πάντοτε να απογοητεύσουμε κάποιους από εσάς, να σας προτείνουμε δέκα τίτλους από την παραγωγή του 2008 και 2009 για τους οποίους θα «βάζαμε το χέρι στη φωτιά».

Αρχίζοντας από την ελληνική πεζογραφία, οι προτάσεις μας περιορίζονται σε δύο μυθιστορήματα του 2009, και μια νουβέλα του 2008. Η νου- βέλα, για να ξεκινήσουμε από το παλιότερο από τα τρία βιβλία, δεν είναι άλλη από την «Ανάκριση» (Κέδρος) του Ηλία Μαγκλίνη, ένα βιβλίο σκληρό και καίριο για τη σχέση ανάμεσα σε πατέρα και κόρη, με φόντο τα κρατητήρια της χούντας και το μηδενιστικό κοινωνικό τοπίο του σύγχρονου κόσμου. Γραμμένη απλά, με γλώσσα ξυράφι, ολοκληρωμένους κι ενδιαφέροντες χαρακτήρες, μοντέρνο και λίαν τολμηρό θέμα, η νουβέλα του Μαγκλίνη δεν είναι από τα βιβλία που προσφέρονται για ανάγνωση υπό σκιάν, για χαλάρωση ή διασκέδαση. Απαιτεί συμμετοχή, πνευματική και σωματική.

Από την άλλη, το μυθιστόρημα του ηπειρώτη συγγραφέα και δικηγόρου Βασίλη Γκουρογιάννη «Κόκκινο στην πράσινη γραμμή» (Μεταίχμιο) είναι το καλύτερο ίσως της χρονιάς που διανύουμε, αν όχι των τελευταίων χρόνων. Τα είπαμε και τον προηγούμενο μήνα: Ο Βασίλης Γκουρογιάννης φέρνει στο φως το δικό μας, ελληνικό, καλά κρυμμένο «βιετνάμ», μαζί με όλα τα συλλογικά τραύματα ή μυθεύματα που δεν τολμά- με να αγγίξουμε. Ούτε κι αυτό ενδείκνυται για αναγνωστική ραστώνη στην παραλία, από την άλλη όμως δεν διαβάζουμε όλοι «για να ξεχνιόμαστε».

Από τα τελευταία ελληνικά μυθιστορήματα του καλοκαιριού, η Ζυράννα Ζατέλη κάνει με το «Το πάθος χιλιάδες φορές» (Καστανιώτης) τη δική της επιστροφή, στη συνέχεια του προηγούμενου επίσης ογκώδους «Ο θάνατος ήρθε τελευταίος». Πρόκειται για το δεύτερο μέρος της τριλογίας με τον τίτλο «Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους», κι όσοι το έχουν ήδη διαβάσει μιλάνε για ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα. Αν το προτείνουμε χωρίς να το έχουμε διαβάσει; Ναι, πράγματι. Να μην πάρουμε κι εμείς ένα ρίσκο;

Από τη μεταφρασμένη λογοτεχνία, ξεκινάμε με… ανατριχίλες: Μετά το περσινό «Αιχμηρά αντικείμενα», η Τζίλιαν Φλιν, συγγραφέας από το Σικάγο και τηλεκριτικός του «Entertainment weekly», μας χάρισε για δεύτερη φορά ένα εντυπωσιακό αστυνομικό μυθιστόρημα. Το «Σκοτεινός τόπος» (Μεταίχμιο) είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ γραμμένο με μαεστρία και θέμα, αυτή τη φορά, τη μητροκτονία και την αδελφοκτονία. Η αστυνομική πλοκή είναι το πρόσχημα για μια σε βάθος ανατομία οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων.

Σε άλλο κλίμα, η «Μυστική γραφή» (Καστανιώτης) του Σεμπάστιαν Μπάρυ ανήκει στα βιβλία που όταν κανείς τα έχει διαβάσει τα φυλάει για πάντα στη βιβλιοθήκη του, γίνονται μέρος της προσωπικής του ιστορίας. Το ημερολόγιο μιας γυναίκας μέσα από την ψυχιατρική κλινική στην οποία νοσηλεύεται αντιπαραβάλλεται με την μαρτυρία του ψυχιάτρου της, σε ένα χαμηλόφωνο γεμάτο υπόγειες εντάσεις και χυμούς βιβλίο. Παραμένοντας στη μυθοπλασία, αλλά με εικόνες, δύο από τα σημαντικότερα βιβλία του είδους που αποκαλείται «γραφιστικό μυθιστόρημα», το ένα ελληνικό. Πολύς ντόρος έγινε για το «Logicomix» (Ίκαρος) του Απόστολου Δοξιάδη – και δικαίως. Πρόκειται για ένα άρτιο, έξυπνο, διδακτικό, θαυμάσια κατασκευασμένο βιβλίο, που βάζει τον πήχη για το ελληνικό graphic novel πολύ ψηλά. Στην κορυφή πάντως της πυραμίδας θα βρείτε το μοναδικό «κόμικ» που έχει, μέχρι σήμερα, βραβευτεί με Πούλιτζερ. Η σειρά «Maus» (έχουν βγει δύο βιβλία συνολικά, στα ελληνικά από τις εκδόσεις Zoobus) του Αρτ Σπίγκελμαν έχει ως θέμα του τη ζωή στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης. Οι Εβραίοι αναπαριστούνται ως ποντίκια, οι Ναζί γάτες, αλλά όλο το ζουμί είναι στη σχέση του ήρωα-σχεδιαστή με τον επιζήσαντα πατέρα του. Απόλυτο must του παγκοσμίου story telling το οποίο, πράγμα ανεξήγητο, μεταφράστηκε με καθυστέρηση σχεδόν είκοσι χρόνων στη χώρα μας.

Από τα non fiction βιβλία, δύο μονάχα προτάσεις. Πρώτο, «Η Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών» (Αιώρα) του Χάουαρντ Ζιν. Αν θέλει κανείς ντερντεμέ και σώνει να είναι αντιαμερικανός, τουλάχιστον να γνωρίζει το γιατί. Και δεύτερο, μια αυτοβιογραφία: Η απίθανη ζωή του τρομερού εστέτ «Όσκαρ Ουάιλντ» (Πατάκης) στην καλύτερη εκδοχή της από τον Richard Ellmann. Βικτωριανή Αγγλία κι ένα πνεύμα που δεν χωράει πουθενά…


Τι άλλο να πούμε; Καλές αναγνώσεις και καλό καλοκαίρι.
 
*Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com