ΠΕΤΡΟΛΟΥΚΑΣ ΧΑΛΚΙΑΣ
Συνέντευξη: Ντίνος Γιώτης

Ο Πετρολουκάς Χαλκιάς, εβδομήντα πέντε ετών σήμερα, παίζει κλαρίνο από τα δεκατρία του. Από προπάππου του όλη η οικογένεια ήταν μάστορες του κλαρίνου. Αυτός ευτύχησε να γίνει γνωστός και έξω από τα σύνορα. Σήμερα το όνομά του ταυτίζεται με εκείνο τον ήχο που κάνει τους ανθρώπους να ανατριχιάζουν και να βουρκώνουν…

Στις αρχές του ΄60 με κάλεσαν στην Αμερική να βγάλω ένα δίσκο με 12 τραγούδια. Όταν τα έβγαλα, με ζήτησαν τα μαγαζιά τα ελληνικά που ήταν στο Μανχάταν. Ήταν καμιά δεκαριά τέτοια και έπαιζαν τότε όλων των ειδών: αραβικά, αρμένικα, τούρκικα, αλβανικά.

Μαγνητοφωνούσα τα τραγούδια τους, τα άκουγα το βράδυ που ξάπλωνα και μετά τα παίρναγα στο κλαρίνο. ΄Εμαθα καμιά σαρανταριά τραγούδια σε μια βδομάδα. Έφτασα να τα παίζω καλύτερα από αυτούς... Τότε ένας Έλληνας γιατρός, που του είπαν για μένα, με φώναξε και μου λέει μην το ξανακάνεις αυτό, γιατί αν χαλάσει το μαγνητόφωνο την ώρα που τ΄ ακούς στον ύπνο σου, μπορεί να πάθει η καρδιά σου, επειδή όλος ο εαυτός σου είναι δεμένος εκεί στο μαγνητόφωνο. Από τότε σταμάτησα να ακούω το βράδυ τραγούδια.

Στη Νέα Υόρκη υποχρεώθηκα να γραφτώ στο σωματείο των μουσικών, που είχε 8 εκατομμύρια μέλη. Κάθε βδομάδα μαζεύονταν χίλια άτομα, από διάφορα κράτη, και έπαιζαν. Ο πρόεδρος του σωματείου έπαιζε πιάνο και καλούσε διάφορους να παίξουν σκοπούς από την πατρίδα τους. Κάποια στιγμή ήρθε η ώρα της Ελλάδας. Σηκώθηκε πρώτα ένα παιδί με μπουζούκι και έπαιξε "Τα παιδιά του Πειραιά".
 
Μετά ήρθε η σειρά μου. "Προτού παίξω με το κλαρίνο" τους είπα " θέλω να σας πω ότι εμείς στην Ελλάδα έχουμε όλα τα χρώματα της μουσικής που υπάρχουν στον πλανήτη, αλλά έχουμε και κάτι ακόμα που δεν το έχει κανένας άλλος: τα θρακιώτικα είναι άλλα, τα μακεδονικά είναι άλλα, τα νησιώτικα είναι άλλα, τα κρητικά είναι άλλα, τα ηπειρώτικα είναι άλλα. Παρεξήγηθηκαν. Ο πρόεδρος των μουσικών ήθελε να με διώξει. Σε λίγες μέρες μου ήρθε ένα χαρτί από το εμιγκρέισον που έλεγε ότι έπρεπε να φύγω από την Αμερική, γιατί τέτοιου είδους μουσικούς σαν εμένα έχουν. Πήγα και βρήκα το διευθυντή της υπηρεσίας και του είπα ότι ευχαρίστως θα έφευγα από την Αμερική, αλλά να σβήσουν από το χαρτί την τελευταία λέξη που έγραφε ότι έχουν τέτοιου είδους μουσικούς. "Μπορείς να το αποδείξεις;" με ρώτησε. Θα πάρεις, λέω, τους καλύτερους μουσικούς και θα έρθετε εκεί που παίζω. Αν μπορέσουν να με συνοδέψουν, τότε όντως έχετε τέτοιους μουσικούς, αλλά αν δεν μπορέσουν; "Τότε θα μπει ο πρόεδρος φυλακή και εσύ θα μείνεις εδώ" μου απαντάει, γιατί υπήρχε ένας νόμος που έλεγε πως ό,τι δεν έχει η Αμερική, το κρατάει και δεν πρέπει κανένας να φέρει εμπόδια. Πράγματι ήρθαν στο κέντρο που έπαιζα ο πρόεδρος με τους καλύτερους μουσικούς του. Τους παίζω το δικό μας το "Μπεράτι". Εδώ να βαρέσουν, εκεί να βαρέσουν, με έχασαν. Την άλλη μέρα με κάλεσε ο διευθυντής του εμιγκρέισον στο γραφείο του. Μου ζήτησε συγνώμη και μου είπε αν θέλω να μείνω και να πάρω την αμερικάνικη υπηκοότητα. Ο πρόεδρος του σωματείου έκανε φυλακή για αυτό. Στο σωματείο έβαλαν μια φωτογραφία μου που έγραφε "ο Έλληνας που έκανε άνω-κάτω 8 εκατομμύρια μουσικούς".

Μια φορά είχα πάει να αγοράσω ένα καινούριο καλάμι για το κλαρίνο και το δοκίμαζα. Ήταν δύο που με κοίταγαν. "Πού παίζεις με ρώτησαν;" Τους είπα το όνομα του μαγαζιού. Μετά από λίγες μέρες ήρθε στο μαγαζί μια μεγάλη παρέα από 7-8 μουσικούς. Δεν ήξερα κανέναν τους. Ανάμεσά τους ήταν ο Λουίς 'Αρμστρονγκ και ο Μπένυ Γκούντμαν. Όταν τέλειωσα το πρόγραμμα έστειλαν το σερβιτόρο και με κάλεσε στο τραπέζι τους. Έμεινε και αυτός για να μεταφράζει. " Όλα αυτά που έπαιξες, τα ξέρεις απέξω;" με ρωτάνε. -Ναί , τους λέω. -Χωρίς παρτιτούρες; -Δεν γράφω ούτε διαβάζω, τους είπα, εμείς είμαστε πρακτικοί. -Εμείς χρειαζόμαστε το αναλόγιο, δεν μπορούμε να κρατήσουμε στο μυαλό μας τόσα τραγούδια, μου λένε.

Είχε έρθει και ένας άλλος να με ακούσει. Μου ζήτησε να του παίξω ένα σόλο και εγώ του έπαιξα μια μελωδία ηπειρώτικη. Το πήρε και το έκανε μεγάλη επιτυχία. Μετά ήρθε με βρήκε και μου έκοψε μια επιταγή 1000 δολάρια. (Σημ.: Πρόκειται για τον Richard Finch που το 1974 έβαλε τη μελωδία του Πετρολούκα στη μεγάλη επιτυχία That's the Way I Like it! Με τους KC& The Sunshine).

Δεν ήθελα να μείνω για παντοτινά στην Αμερική, το όνειρό μου ήταν να γυρίσω στην πατρίδα. Γύρισα στην Ελλάδα το 1979, μετά από 19 χρόνια. Έφτασα στην Ελλάδα Σάββατο βράδυ. Την Κυριακή το πρωί γινόταν κάποια συναυλία στο Ολυμπιακό στάδιο. Σηκώθηκα και πήγα και εγώ με το κλαρίνο μου. Παρουσιαστής ήταν ο Άλκης Στέας. Μου λέει, το πρόγραμμα είναι κλεισμένο, αλλά αν θέλεις μπορείς να παίξεις κάτι στο τέλος. Έπαιξαν πολλοί μουσικοί. Όμως τους άκουγα κάπως διαφορετικά, τα είχαν μισοαλλάξει λίγο. Πριν φύγω για την Αμερική, τα είχα αφήσει αλλιώς. Όταν τέλειωσαν όλοι, παίρνω το κλαρίνο και άρχισα να παίζω ένα σκάρο, όπως ήξερα από εκείνα τα χρόνια. Σε λιγάκι ο κόσμος άρχισε να πετάει τα σακάκια του στον αέρα και να φωνάζει «κι άλλο... κι άλλο!»

Είχαμε πάει επί Χότζα στην Αλβανία. Τα σύνορα ήταν ακόμα κλειστά. Για πρώτη φορά Έλληνες μουσικοί θα έκαναν περιοδεία. Εμένα με επιστράτευσε η ελληνική κυβέρνηση. Μού λένε έχουμε τετρακόσιες χιλιάδες Έλληνες εκεί. Ό,τι θέλουμε να τους πούμε εμείς με το στόμα δεν μπορούμε, θα πας εσύ με το κλαρίνο να τους το πεις. Στην Κορυτσά, με το πρώτο σόλο που έπαιξα ο υπουργός Παιδείας της Αλβανίας έβαλε τα κλάματα. Το βράδυ στο τραπέζι τσυγκρίσαμε τα ποτήρια και μου ζήτησε να παίξω. Ο υπεύθυνος της αποστολής γυρίζει τότε και μου λέει: τώρα είναι η ευκαιρία σου, να μάθεις αν είναι Έλληνας. Παίζω απο τα Ζαγόρια δεν τον έπιανα, παίζω από το Πωγώνι δεν τον έπιανα, παίζω από τη Δωδώνη δεν τον έπιανα, παίζω Τζουμερκιώτικα δεν τον έπιανα. Το σκεφτόμουνα δεν κάνω και λίγο βλάχικο; Μόλις έπαιξα βλάχικο, βούρκωσε. Την επόμενη μέρα ο υπουργός με πήρε μαζί του στο αυτοκίνητο για να πάμε στην επόμενη πόλη. -Ρε Πέτρο με ρωτάει δεν σου μοιάζω με κανένα; -Μου μοιάζεις με ένα φίλο μου βλάχο από το Κεφαλόβρυσο, του απάντησα. Γέλασε. Τελικά ήταν ΄Ελληνας.
 
Τελευταία τηλεφώνησα σ' ένα κανάλι για να διαμαρτυρηθώ γιατί είχαν την 'Εφη Θώδη και την κοροϊδεύαν. Τούς λέω μία ερώτηση μόνο θέλω να σας κάνω: σας ικανοποιεί αυτό το πρόγραμμα που παίζετε; Δεν μου απάντησαν αμέσως, συννενοούνταν μεταξύ τους τι θα πουν και στο τέλος μου λένε "Κύριε Χαλκιά μάς ικανοποιεί η τηλεθέαση". "Ευχαριστώ πολύ" τους είπα και τους έκλεισα το τηλέφωνο.

Τα νέα παιδιά δεν διδάσκονται την παράδοση γιατί το απαγορεύουν. Πάνε να μας αλλάξουν τα ήθη και έθιμα, τη δημοτική μας παράδοση. 'Ισως κάποιοι θέλουν να μας αφανίσουν. Οι έξω είναι μέσα τώρα. Είναι φως φανάρι που πάνε τα πραγματα, σε πενήντα χρόνια θα είμαστε απόδημοι στον τόπο μας.
 
Συναντάω νέα παιδιά που έχουν πάθος με το κλαρίνο, αλλά δεν έχουν βιώματα. Βέβαια δεν εύχομαι να ζήσουν και αυτά πολέμους και πείνα όπως εμείς, αλλά το τραγούδι τότε έβγαινε μέσα από τη ζωή. Ο πόνος, η χαρά, η ξενιτειά γινόταν τραγούδι.
 
Δεν αυτοσχεδιάζω επαγγελματικά. Όταν παίζω πάω εκεί που με πάει το συναίσθημα και αυτό που φτιάχνω εκείνη τη στιγμή είναι κάτι καινούριο. 'Οταν μια φορά στο στούντιο που ηχογραφούσα, κάποιος μου ζήτησε να παίξω σαν μόλις να έμαθα πως πέθανε ο Τάσος Χαλκιάς, εκείνο που έπαι- ξα εκείνη τη στιγμή ήταν κάτι αυθόρμητο, δεν θα μπορούσα να το ξανα- παίξω. Δεν παίζω ποτέ το ίδιο κομμάτι.
 
Οι παλιοί όταν έγραφαν ένα τραγούδι το έκαναν με αξιοπρέπεια και σεβασμό. "Τι στέκεις μαραμένη μωρ΄ Αλεξάνδρα; μην είσαι από τον ήλιο, από τη δροσιά; " της έλεγε με υπεκφυγές και δεν την ρώταγε κατευθείαν μήπως τη γέλασε κανένας.

Για του χρόνου ετοιμάζω μια δουλειά με τα παραδοσιακά μας τραγούδια από όλη την Ελλάδα. Αυτά που δεν πρέπει να χαθούν.