ΚΩΣΤΑΣ ΑΛΕΞΙΟΥ
“Οι απόδημοι, προγεφύρωμα των ηπειρωτικών συμφερόντων”
Της Βάντας  Κουτσοκώστα*

Πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, του κορυφαίου οργάνου της Ηπειρωτικής αποδημίας, που αριθμεί πάνω από 450 οργανώσεις (αδελφότητες, ομοσπονδίες). Κατάγεται από το Βουργαρέλι Άρτας. Έγγαμος και πατέρας τριών παιδιών. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στην Άρτα σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε για δεκαετίες σε νοσοκομεία της Αθήνας, Πειραιά και του εξωτερικού με πολλές διακρίσεις. Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής από το 1981 μέχρι σήμερα. Είναι μέλος σε πολλές Ελληνικές και Διεθνείς Ιατρικές Εταιρείες, της επιτροπής Ογκολογίας ΚΕΣΥ, διδάσκει σε μετεκπαιδευτικά προγράμματα της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας και είναι επίκουρος Καθηγητής της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα με την επιστημονική, ερευνητική και συγγραφική του δράση (πάνω από 250 εργασίες) παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον για τα κοινά. Η δράση του εκτείνεται ευρύτερα σε κοινωνικούς και εθνικούς τομείς. Μέλος του ΠΑΣΟΚ από την ίδρυση του, Γραμματέας του Τομέα Υγείας του Kινήματος, μέλος πολλών επιτροπών του και αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής (1997).

Κύριε πρόεδρε, βρίσκεστε στο τιμόνι της μεγαλύτερης αποδημικής οργάνωσης μια δεκαετία περίπου, γνωρίζετε από πρώτο χέρι τα ηπειρωτικά ζητήματα και οι απόψεις σας έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα. Πώς κατά τη γνώμη σας μπορούν να συσπειρωθούν σήμερα οι νέοι ηπειρώτες που έχουν ελάχιστα ή και καθόλου βιώματα από την Ήπειρο στην κατεύθυνση μιας πολιτισμικής αντίστασης;
Για την ακρίβεια είμαι πρόεδρος από το 1993 έως σήμερα με μία διακοπή 2004-2007, αλλά με εμπλοκή στα της Πανηπειρωτικής από την μεταπολίτευση. Το πρόβλημα της αποστασιοποίησης των νέων από το αποδημικό κίνημα, ιδίως της τρίτης και τέταρτης γενιάς είναι αναμφισβήτητα σοβαρό και δεν είναι μονοδιάστατο ως προς τα αίτια. Πρώτα-πρώτα το έλλειμμα βιωμάτων -όπως είπατε - από τη γενέτειρα για πολλούς λόγους και η αδυναμία των οικογενειών τους να τους καθοδηγήσουν σωστά. Μετά οι όχι και τόσο φιλικές προς το δημοτικό τραγούδι επιλογές των δισκογραφικών εταιρειών, αλλά και η αποστροφή των ερτζιανών μέσων επικοινωνίας και ψυχαγωγίας προς αυτό, επιβάλλοντας, ταυτόχρονα, ξενόφερτα ακούσματα και παραστάσεις. Τέλος η αδυναμία και η ολιγωρία των διοικήσεων των συλλόγων μας να δημιουργήσουν κίνητρα, όπως και το έλλειμμα συγκεκριμένης πολιτικής από την πολιτεία. Όλα τα προηγούμενα θαρρώ πως αποτελούν μερικά από τα πιο σημαντικά αίτια του προβλήματος, που απαιτούν άμεσες προσπάθειες ανατροπής από όλους μας.

Η Συνομοσπονδία απαριθμεί σήμερα 450 σωματεία. Οι Ηπειρώτες της Αττικής ανέρχονται σε κάμποσες χιλιάδες. Ένα σπουδαίο επιστημονικό και πνευματικό δυναμικό δημιουργεί εδώ. Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί για την επίλυση των ηπειρωτικών ζητημάτων; θα αναφέρω ένα θέμα που αφορά την αρτινή κοινωνία, αλλά και γενικότερα την Ήπειρο, τη διάσωση των βυζαντινών μνημείων της πόλης.
Η ΠΣΕ πέραν από τις σχετικές επιτροπές που έχει δημιουργήσει, ανοιχτές σε συμμετοχή κάθε ενδιαφερομένου που επιθυμεί να προσφέρει, διοργανώνει ημερίδες και ποικίλων μορφών εκδηλώσεις ακόμη και παγκόσμια συνέδρια, όπου καλούνται να προσφέρουν την τέχνη και την επιστημονική τους γνώση συμπατριώτες μας. Όμως είναι θέμα και των τοπικών κοινωνιών, αρχών και φορέων για ζητήματα, όπως αυτό που αναφέρεστε, να ζητήσουν και τη συνδρομή της Συνομοσπονδίας σε κοινές προσπάθειες αξιοποιώντας αυτό το σημαντικό δυναμικό.

Ένα κεφαλαιώδες ζήτημα είναι η πολιτιστική κληρονομιά και η καταγραφή της. Της ηπειρώτικης μουσικής, για παράδειγμα. Αναλογίζομαι πόσο σημαντικό θα ήταν ένα μουσικό ηπειρωτικό μουσείο στην Αθήνα, το οποίο να μπορεί να λειτουργεί και ως πηγή, έμπνευσης και δημιουργίας. Σκέφτεστε κάτι ως προς αυτό;
Δεν πιστεύω πως τουλάχιστον η σημερινή διοίκηση άφησε τομέα του πλούσιου πολιτιστικού ηπειρωτικού αποθέματος που δεν προσπάθησε να τον αναδείξει σε κάθε ευκαιρία. Ιδιαίτερα ως προς το θέμα που αναφέρεστε για τη δημιουργία μουσικού αρχείου, απόλυτα και κατά τη γνώμη μου αναγκαίο, οι προσπάθειές μας για τη συλλογή μουσικών δημιουργημάτων τόσο από τους καλλιτέχνες μας, όσο και μουσικούς, επώνυμους και ανώνυμους που απευθυνθήκαμε δυστυχώς δεν βρήκαμε την αναμενόμενη ανταπόκριση.
 
Ωστόσο συμπατριώτης μας τελευταία ασχολούμενος επαγγελματικά με τη δισκογραφία υποσχέθηκε να μας προσφέρει ένα σημαντικό σχετικό αρχείο για τα οποίο παραχωρήσαμε και ειδικό χώρο στο Πνευματικό μας Κέντρο.
Ορισμένοι συμπατριώτες στην Ήπειρο αντιμετωπίζουν την οργανωμένη αποδημία με καχυποψία, με την έννοια ότι οι απόδημοι ζουν μακριά από τα προβλήματα και μιλάνε εκ του ασφαλούς. Είναι αναγκαίος κατά τη γνώμη σας ένας συντονισμός των δύο πλευρών, δεδομένου ότι οι εδώ φορείς αντιμετωπίζουν με άλλη νοοτροπία τα ηπειρωτικά ζητήματα;
Αρχικά έχετε δίκαιο, έτσι συνέβαινε αντιμετωπίζοντάς μας ακόμη και με χλεύη. Θέλω να πιστεύω πως σήμερα έχουν αλλάξει αντίληψη και νοοτροπία. Ας μην ξεχνάμε την τεράστια προσφορά των αποδήμων, όχι μόνο των μεγάλων δωρητών και ευεργετών, αλλά και γενικότερα του ανώνυμου απόδημου Ηπειρώτη στην προσπάθεια ανάπτυξης της γενέτειρας, μιας και χωρίς αυτόν πολλά από τα χωριά μας σήμερα θα αποτελούσαν απλή ανάμνηση. Να προσθέσω και τους αγώνες του σε δύσκολες μέρες για την εδραίωση θεσμών, όπως της τοπικής αυτοδιοίκησης και της αποκέντρωσης του κράτους, ώστε οι ντόπιοι να μπορούν να διαχειρίζονται τις τύχες τους. Για μας θεωρούμε πως αποτελούμε, με το όποιο κύρος διαθέτουμε, το προγεφύρωμα των ηπειρωτικών συμφερόντων και επομένως μακριά από μας η προσπάθεια υποκατάστασης των τοπικών φορέων.
Ωστόσο αυτό δεν μας αφαιρεί το δικαίωμα της ευαισθησίας,του ενδιαφέροντος και της έκφρασης γνώμης απέναντι σε ζωτικά ζητήματα που αφορούν την γενέτειρα και επουδενί δεν απεμπολούμε ούτε εκχωρούμε αυτό το δικαίωμα σε κανέναν. Σας θυμίζω για παράδειγμα τον απαξιωτικό τρόπο που αντιμετωπιστήκαμε για τη θέση μας απέναντι στο φράγμα Αγ. Νικολάου στον Άραχθο, η οποία και τελικά δικαιώθηκε πλήρως. Όπως είπα αρχικά το κλίμα σήμερα έχει αλλάξει άδρην σε πάρα πολλές κοινές δραστηριότητες έχουμε αγαστή και αποτελεσματική συνεργασία.
Η Συνομοσπονδία έχει παίξει στρατηγικό ρόλο στην επίλυση μεγάλων ζητημάτων και τα διεκδίκησε συστηματικά, όπως τη ζεύξη Ρίου - Αντιρρίου. Υπάρχουν όμως πολλά και ανοιχτά θέματα. Ποιό σας απασχολεί περισσότερο σήμερα και πως διεκδικείτε την επίλυσή του;
Αγώνες δεκαετιών της ΠΣΕ οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός απαραίτητου πλέγματος υποδομών, ώστε η Ήπειρος όχι μόνο να βγει από την απομόνωση που το γεωφυσικό της ανάγλυφο επέβαλε, αλλά και παραπέρα στην ανάπτυξή της. Έτσι πέραν της γέφυρας Ρίου –Αντίρριου, της Εγνατίας και το Λιμάνι της Ηγουμενίτσας που υλοποιήθηκαν, διεκδικήσαμε και διεκδικούμε, στο πλαίσιο αυτό, την Ιόνια Οδό μέχρι την Κακαβιά, τους Εθνικούς δρόμους Άρτα – Τρίκαλα, Άρτα-Καρδίτσα, τη σύνδεση των Τζουμέρκων με την Εγνατία, τις σταθερές γραμμές (τρένο), το φυσικό αέριο, όπως και την προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των υδάτινων πόρων, Αμβρακικού, Καλαμά, Αράχθου, Παμβώτιδας κλπ και της πληθώρας των δρυμών ως το κυρίαρχο συγκριτικό πλεονέκτημα ανάπτυξης της Ηπείρου.


Ποιά είναι η αντιμετώπιση της πολιτείας απέναντι στο έργο σας;
Υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός, θεσμοθετημένος, ως προς τις χρηματοδοτήσεις;
Σ’ αυτό το ερώτημα θα είμαι λακωνικός. Δεν υπάρχει απολύτως όχι μόνο σχεδιασμός, αλλά και σχετική πολιτική. Έτσι διαιωνίζεται η πελατειακού χαρακτήρα «ενίσχυση» διαφόρων συλλόγων χωρίς κριτήρια, διαφάνεια, αλλά και έλεγχο. Στο από ετών αίτημά μας να μας δεχθεί ο υπουργός Πολιτισμού, για να του θέσουμε θεσμικού χαρακτήρα ζητήματά μας, ανταποκρίθηκε με πλήρη σιωπή.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι όσοι ηγούνται ενός μαζικού φορέα προσβλέπουν σε πολιτικά αξιώματα. Υπήρξατε υποψήφιος βουλευτής Άρτας, ενώ είχατε ήδη χρηματίσει πρόεδρος. Πείτε μας την άποψή σας.
Ο καθένας επ’ αυτού του θέματος έχει τη δική του επιλογή. Προσωπικά δεν μου χρειάστηκε ο τίτλος του Προέδρου της ΠΣΕ, μιάς και επί δεκαετίες πριν είχα αναμειχθεί σε έντονους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Δεν επεδίωξα τότε την διεκδίκηση της αντιπροσώπευσης των συμπατριωτών μου, γιατί είχα θέσει άλλες προτεραιότητες, όπως η επιστημονική μου εξέλιξη, έχοντας ως αρχή, πως θα πρέπει η διεκδίκηση αυτή να εξασφαλίζει κριτήρια προσφοράς του καθενός στον εργασιακό του χώρο και γενικότερα στην κοινωνία. Ίσως να έπεσα έξω από πλευράς timing.
 
*Η Βάντα Κουτσοκώστα είναι συγγραφέας, στιχουργός