ΚΑΛΑΜΑΣ

Εκβολές, δέλτα, πουλιά, φαράγγια, γεωλογικά φαινόμενα, βυζαντινά μνημεία ενός μαγευτικού υγροβιότοπου. O φωτογράφος Κώστας Δρίμτζιας αποτυπώνει μοναδικά με το φακό του, όψεις του ποταμού Καλαμά.


ΔΕΛΤΑ ΚΑΛΑΜΑ

Μέχρι τη δεκαετία του ΄60 οι εκβολές του ποταμού Καλαμά ήταν νότια του Μαύρου Βουνού, κοντά στην Ηγουμενίτσα. Τότε κατασκευάστηκε ένα αρδευτικό φράγμα  με στόχο να  μεταφερθεί η κοίτη του ποταμού βορειότερα για να δημιουργηθούν έτσι νέες καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Τελικά το αποτέλεσμα εκείνης της ανθρώπινης  παρέμβασης ήταν να αποκτήσει ο Καλαμάς Δέλτα και να δημιουργηθεί ένας εκπληκτικός υγροβιότοπος με τυπική μεσογειακή βλάστηση και πολλά είδη ορνιθοπανίδας. Το Δέλτα έχει έκταση 13,5 τετρ.χλμ. και είναι ενταγμένο στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000 αλλά όχι στην σύμβαση Ramsar, ίσως επειδή δεν υπήρχε εκείνη την εποχή.



Ιτιές, σκλήθρες, φτελιές, πλατάνια αλλά και δρυς σχηματίζουν τα παρόχθια δάση. Έλη, υγρά λιβάδια, λιμνοθάλασσες, λουρονησίδες, θίνες, αλοφυτική βλάστηση αναπτύσσονται σε όλη την έκταση του υγροβιότοπου, προσφέροντας καταφύγιο σε ένα μεγάλο αριθμό υδρόβιων πουλιών.



Ο Καλαμάς  ή Θύαμης  είναι ο μεγαλύτερος (με μήκος 115χλμ) ποταμός της Ηπείρου και ο έβδομος μεγαλύτερος της Ελλάδας. Θύαμις είναι το αρχαίο  όνομά του, ενώ Καλαμάς αποκαλούταν στο παρελθόν ο μεγαλύτερος παραπόταμός του, αλλά με το πέρασμα του χρόνου οι δύο ονομασίες ταυτίσθηκαν.Ο Kαλαμάς πηγάζει από το Β.Δ. άκρο του Νομού Ιωαννίνων, αναπτύσσεται στους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας και καταλήγει στο Ιόνιο πέλαγος.



ΘΕΟΓΕΦΥΡΟ

Στην  περιοχή της Ζίτσας, κοντά στο χωριό Δεσποτικό,  υπάρχει ένα παράξενο δημιούργημα της φύσης,που οι ντόπιοι αποκαλούν Θεογέφυρο, δηλαδή γεφύρι φτιαγμένο από τον Θεό. Και αυτό γιατί σύμφωνα με ένα θρύλο, ο Θεός δημιούργησε το γεφύρι μετά από παράκληση μιας μάνας που είχε παγιδευτεί από τα νερά του ποταμού, ώστε να τη βοηθήσει να πάει κοντά στο παιδί της. Στην πραγματικότητα το σπάνιο αυτό γεωλογικό φαινόμενο είναι δημιούργημα της μακρόχρονης διάβρωσης του ασβεστολιθικού βράχου από τα νερά του Καλαμά που περνάνε ορμητικά σε εκείνο το σημείο. Το φυσικό γεφύρι, σχεδόν τοξωτό, έχει μήκος περίπου 45 μέτρα, πλάτος 3-4 μέτρα και βρίσκεται 20 περίπου μέτρα πιο ψηλά από τα νερά του ποταμού, μέσα σε ένα  φυσικό τοπίο με πλούσια βλάστηση και υπέροχη ομορφιά.
 


ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ

Οι ποτάμιες κοιλάδες αποτελούσαν φυσικές διαβάσεις από τα λιμάνια προς την ενδοχώρα, γι' αυτό πολλοί οικισμοί χτίστηκαν κατά μήκος του Καλαμά.  Ένας από αυτούς ήταν ο βυζαντινός οικισμός Οσδίνα ή Ουζντίνα που βρισκόταν στη ράχη της Παλιοχώρας, ακριβώς κάτω από το σημερινό χωριό “Πέντε Εκκλησιές”. Η θέση του οικισμού διακρίνεται για τη φυσική της οχύρωση και βρίσκεται στο σημείο που το ποτάμι άφηνε το φαράγγι του για να ξεχυθεί στην κοιλάδα. Η Οσδίνα γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την περίοδο από το 13ο μέχρι και το 17ο αιώνα και, σύμφωνα με τις πηγές, οι κάτοικοί της ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία. Από τις εντός του οικισμού εκκλησίες σώζονται σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα οι Ταξιάρχες (1577) και η Κοίμηση της Θεοτόκου (1610).