2ος Διαγωνισμός Διηγήματος - Arta Press και Εκδόσεις Μεταίχμιο
Οι νικητές
Το Σάββατο βράδυ της 1ης Δεκεμβρίου 2007, στην αίθουσα του "Μακρυγιάννη", ανακοινώθηκαν τα ονόματα των νικητών του 2ου Διαγωνισμού Διηγήματος, από την Κριτική Επιτροπή που την αποτελούσαν οι Γιάννης Καλπούζος, Κώστας Κατσουλάρης, Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Νώντας Παπαγεωργίου και Ντίνος Γιώτης. Το 1ο βραβείο (ένα laptop, προσφορά του καταστήματος Multirama) απενεμήθη στον 28χρονο Γιάννη Παλαβό για το διήγημά του “Για αλλαγή”. Το 2ο βραβείο (Βιβλία αξίας 300, προσφορά των εκδόσεων Mεταίχμιο) στον Πλάτωνα Μαλλιάγκα για το διήγημά του "Αρχάγγελος", ενώ το 3ο (Βιβλία αξίας 200+200, προσφορά των εκδόσεων Mεταίχμιο) εξ ημισείας στη Μαρία Βρέντζου για το διήγημά της "Το παραδικαστικό" και στον Οδυσσέα Δαγκλή για το διήγημά του "Μην το ψάχνεις".
Η κριτική επιτροπή και οι νικητές του διαγωνισμού στην αίθουσα Μακρυγιάννη
ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ
Του Κώστα Τραχανά
Έντεκα νέοι συγγραφείς που διακρίθηκαν - απο τους 55 που συμμετείχαν στο 2ο Διαγωνισμό Διηγήματος που διοργάνωσε η εφημερίδα "Arta Press" και οι εκδόσεις "Μεταίχμιο"- παρακολούθησαν τετράωρο Σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής (Creative Writing). Το σεμινάριο, με την υποστήριξη του ΕΚΕΒΙ, έγινε στην αίθουσα του Μακρυγιάννη, από τους λογοτέχνες Γιάννη Καλπούζο, Κώστα Κατσουλάρη και Βαγγέλη Ραπτόπουλο, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι το ποιοτικό επίπεδο των διηγημάτων του Διαγωνισμού ήταν υψηλό και ότι τα περισσότερα ήταν τολμηρά και μοντέρνα. Όμως τα προβλήματα τους ήταν κυρίως τεχνικής φύσεως.
Το κεντρικό θέμα του Σεμιναρίου ήταν η ίδια η γραφή. Με οξυδέρκεια και ειλικρίνεια, οι τρείς καταξιωμένοι συγγραφείς, Γιάννης Καλπούζος , Κώστας Κατσουλάρης και Βαγγέλης Ραπτόπουλος μας μύησαν σταδιακά στο μαγικό κόσμο των λέξεων, καταδεικνύοντας πως η γόνιμη σχέση του εαυτού - συγγραφέα με τον εαυτό - αναγνώστη αποτελεί την αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία οποιουδήποτε αξιόλογου κειμένου.
Μας σκιαγράφησαν ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο του Συγγραφέα, ως δημιουργού και ως κοινωνικού όντος. Τόνισαν ότι το να είσαι συγγραφέας δεν είναι τίποτε άλλο από την αγωνία να υιοθετήσεις ένα πρόσωπο και να του αποδώσεις έναν λόγο. Ο συγγραφέας αδυνατεί να αντιληφθεί τον εαυτό του. Σχετίζεται με τον εαυτό του μέσα από μία γραφή, που κρύβει παράλληλα αυτό που αποκαλύπτει. Αν το κάνει από το "εγώ" είναι μέσα στο χώρο του μυθιστορήματος και έχει αμεσότητα, αν το κάνει από το τρίτο πρόσωπο, τότε θα υπάρχει ένας αφηγητής Παντογνώστης. Το δεύτερο πρόσωπο έχει πιο στενή οπτική γωνία, είναι σαν να απευθύνεσαι στον εαυτό σου και είναι το πιο δύσκολο. Η υποσυνείδητη πλευρά του συγγραφέα πρέπει να βγαίνει ελεύθερα. Οι προθέσεις του συγγραφέα, αποκαλύπτονται ανελέητες, όταν καταφεύγει σε κινήσεις εντυπωσιασμού.
Πρότειναν στους νέους συγγραφείς πριν να γράψουν, πάντα να διαβάζουν και να φτιάχνουν πάντα ένα σκελετό του έργου τους.
Τα διηγήματα είναι φέτες ζωής ή μυθιστορήματα συμπυκνωμένα και οι ιστορίες τους είναι σαν σφήνες που εντυπώνονται στο μυαλό.Ο συγγραφέας πρέπει να κόβει συνέχεια από το έργο του, "να σκοτώνει τις αγάπες του", είπε χαρακτηριστικά κάποιος ομιλητής. Οι αφηγήσεις του να έχουν πόρτες για να μπαίνει ή να βγαίνει από την ιστορία που αφηγείται. Οι ενακτήριες προτάσεις, δίνουν βηματισμό στο έργο, αφηγηματικό ρυθμό στο διήγημα ή μυθιστόρημα και ανέφεραν σαν παράδειγμα πως ο Μέλβιλ στο "Μόμπυ Ντικ" καταφέρνει με τρεις μόνο Αγγλικές λέξεις να αφυπνίσει την περιέργειά μας ("Call me Ishmael" "Λέγε με Ισμαήλ"). Πρέπει να προσέχουν οι νέοι συγγραφείς τον τίτλο. Να βάζουν κάποιο όνομα, διότι το όνομα αφήνει πολλαπλές ερμηνείες και έφεραν σαν παράδειγμα "Το όνομα του Ρόδου" του Έκο. Ο τίτλος αποτελεί το μεγεθυντικό φακό του έργου σου. Το μυθιστόρημα σήμερα έχει ενσωματώσει τα πάντα: ποίηση, δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, θεατρικούς διαλόγους κ.α. Ακούστηκε μια χαρακτηριστική ρήση του Τσέχωφ, ότι: "όταν αρχίζει μια ιστορία με ένα καρφί, θα πρέπει να βάλεις τον ήρωα στο τέλος να κρεμαστεί από αυτό το καρφί".
Στο τέλος προέτρεψαν τους έντεκα νέους συγγραφείς να διαβάσουν το βιβλίο (που διδάσκεται σε όλα τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής σε Ευρώπη και Αμερική) "Περί ποιητικής" του Αριστοτέλη, εκδόσεις Εστία.
Όλοι όσοι δούλεψαν για τον Διαγωνισμό Διηγήματος και το Σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής αξίζουν θερμά συγχαρητήρια.
Η πρωτοβουλία και η ιδέα του δημοσιογράφου - συγγραφέα Ντίνου Γιώτη, να γίνονται αυτοί οι διαγωνισμοί διηγήματος και τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής στην Άρτα είναι αξιέπαινη, τόσο για το αρχικό κίνητρο όσο και για το τελικό ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους Γιάννη Καλπούζο, Κώστα Κατσουλάρη και Βαγγέλη Ραπτόπουλο, που μας μύησαν στον μαγικό κόσμο της γραφής, και μας φανέρωσαν ότι είναι και οι τρείς, παθιασμένοι ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ και ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ.
Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Γιάννης Καλπούζος και Κώστας Κατσουλάρης δίδαξαν στο σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής.
ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ
Του: Γιάννη Καλπούζου
Το να κρίνει κανείς νέους λογοτέχνες είναι για μένα μια διαδικασία ψυχοφθόρα. Προσωπικά είχα την αίσθηση ότι περπατώ σε ναρκοπέδιο.
Βέβαια η ελπίδα να ανακαλύψω το εξαιρετικό κείμενο ή τέλος πάντων εκείνο που θα με εξέπληττε θετικά, καταχωρίζεται στα ευχάριστα της όλης διαδικασίας. Από ΄κει και πέρα αρχίζει αυτό που ονόμασα ναρκοπέδιο. Ό,τι δηλαδή με γεμίζει ευθύνη και αμηχανία, αφού καλούμαι από πενήντα-εξήντα κείμενα στην προκειμένη περίπτωση να επιλέξω τα δέκα-δώδεκα και στη συνέχεια τα τρία καλύτερα. Είναι το κριτήριό μου σωστό; Μήπως γίνομαι άδικος; Μήπως η διαφορετική αισθητική μου, μ’ εμποδίζει να εκτιμήσω ένα κείμενο μιας άλλης προσέγγισης, ωστόσο αξιόλογο στην κατηγορία του; Ίσως σε κάποιους να φαντάζουν λίγο υπερβολικά όσα λέω, με τη σκέψη ότι ο διαγωνισμός αυτός φαίνεται να έχει τοπικό χαρακτήρα. Κι όμως, έχουν συμμετάσχει σχεδόν από όλη την Ελλάδα. Αλλά ανεξάρτητα του εύρους της συμμετοχής και προβολής του διαγωνισμού, καθώς και από το πόσο μεγάλο ή μικρό όφελος θ’ αποκομίσουν όσοι κατέθεσαν τα κείμενά τους, δεν παύει η απόφαση άλλους να απογοητεύσει και άλλους να ενθαρρύνει και να αποτελέσει κίνητρο για μελλοντικές προσπάθειες. Κι είναι το κίνητρο και η επιβράβευση η μισή δύναμη σε οποιαδήποτε μάχη.
Είπα και στο σεμινάριο το οποίο προηγήθηκε ότι καλά θα κάνουν οι προσβλέποντες σε μια συγγραφική και λογοτεχνική πορεία, να οπλισθούν με θάρρος και πείσμα. Μην περιμένουν δηλαδή οι εκδοτικοί οίκοι να τους αντιμετωπίσουν με ζεστασιά και ενδιαφέρον ή ν’ αντιληφθούν τη συνήθως εύθραυστη ψυχοσύνθεση όσων γράφουν. Στην συντριπτική πλειοψηφία τους, οι άνθρωποι των εκδοτικών οίκων, γιατί αλίμονο εάν δεν υπήρχαν οι εξαιρέσεις, πάσχουν από συναισθηματική ανοσία και αντιμετωπίζουν τους δημιουργούς και το βιβλίο, καθαρά σαν τεχνοκράτες. Ανταγωνισμός και σκληρότητα είναι δυο λέξεις οι οποίες λένε πολλά, γενικότερα στο χώρο του βιβλίου. Εξ’ άλλου και από την όχθη των δημιουργών, δεν έχουμε να κάνουμε πάντα με ευάλωτες ψυχοσυνθέσεις, ανεξάρτητα της λογοτεχνικής τους αξίας. Η ιστορία έχει να μας δείξει εξαιρετικά έργα από υπερβολικά ματαιόδοξους λογοτέχνες, σκληρούς, υπερφίαλους φθονερούς έως καθάρματα. Ωστόσο μεγάλη μερίδα ανήκει στους συνεσταλμένους και εύθραυστους, οι οποίοι δεν μπορούν ν’ αντέξουν τη σκληρότητα του χώρου, εγκαταλείπουν την προσπάθεια και ουδείς γνωρίζει, ούτε οι ίδιοι, πόσο εύγευστους καρπούς και ευώδη άνθη θα μπορούσαν να μας δώσουν εάν το όλο σύστημα τους επέτρεπε και τους προέτρεπε να συνεχίσουν.
Μ’ αυτή την παρατήρηση θέλω να επισημάνω την αξία της επιβράβευσης και του κινήτρου, για όσους εκ των νέων συγγραφέων (ανεξαρτήτου ηλικίας) εύκολα τραυματίζονται και απογοητεύονται.
Επίσης να επισημάνω πόσο σημαντική είναι η ευκαιρία που δίνεται μέσω της πρωτοβουλίας της ΑRΤΑ PRESS και του Ντίνου Γιώτη, όπως και των εκδόσεων ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ και του εκδότη Νώντα Παπαγεωργίου, μιας και εκτός των γενικότερων αποτρεπτικών συνθηκών της εποχής μας, σπάνια δίνεται βήμα σε νέους λογοτέχνες.
Με την ευκαιρία να κάνω και μια πρόταση προς τον κύριο Παπαγεωργίου. Να προχωρήσει σε μια έκδοση με τα τρία περσυνά, τα φετινά, και όσα από τις τελικές δεκάδες- δωδεκάδες θελήσουν να βελτιώσουν οι συγγραφείς τους, πλαισιώνοντας τα και με ορισμένα τα οποία θα ζητηθούν από παλαιότερους συγγραφείς.
Τέλος να κλείσω όπως άρχισα, με τη δυσκολία και την ευθύνη την οποία αναλαμβάνει κανείς όταν καλείται να κρίνει. Ενδεικτικό αυτού είναι ότι οι γνώμες των μελών της επιτροπής δεν συνέπεσαν στο σύνολο όσων προκρίθηκαν στη δωδεκάδα και ακολουθήθηκε η διαδικασία των ψήφων της πλειοψηφίας.
Εύχομαι καλή συνέχεια σε όσους βραβεύτηκαν αλλά και σε όσους δεν βραβεύτηκαν, ενθυμίζοντας την άποψη που διατύπωσα και στο σεμινάριο ότι το ταλέντο είναι το πρώτο, αλλά από ‘κει και πέρα απαιτείται πειθαρχία, πολλή δουλειά, άσκηση, μαθητεία και δημιουργικό πνεύμα.
