Οκτώβριος μπήκε και η εκδοτική αγορά ζεσταίνει τις μηχανές της. Σε λίγο θα πάρει μπροστά η ταχεία των Χριστουγέννων και θα καταπιεί στο διάβα της κάμποσα βιβλία που δεν θα προλάβουν να αναπνεύσουν μέσα στο στρίμωγμα της υπερπαραγωγής. Κι αυτό δυστυχώς διότι η εμπορική περίοδος του βιβλίου για τα Χριστούγεννα είναι χρονικά στριμωγμένη. Κάτι το ελληνικό καλοκαίρι που τραβάει σε μάκρος, κάτι η αγορά των σχολικών που επισκιάζει τα πάντα τον Σεπτέμβριο, μέχρι τα μέσα Οκτώβρη συνήθως δεν κουνιέται φύλλο. Κι ακολουθεί το τσουνάμι…

Κι ενώ συνήθως, σε ό,τι έχει να κάνει με καταναλωτικές συμπεριφορές, ακολουθούμε τα πρότυπα της εσπερίας, ορισμένες φορές αποφασίζουμε να κάνουμε το δικό μας – σπανίως μας βγαίνει σε καλό. Τι κάνουν οι ξένοι; Ας πάρουμε για παράδειγμα του Γάλλους, αφού με τους αγγλοσάξονες μας χωρίζουν ακόμη περισσότερα. Στη Γαλλία, από τα μέσα του Αυγούστου και μετά αρχίζουν και βγαίνουν τα πρώτα μυθιστορήματα της σεζόν (της rentreé, δηλαδή της «επιστροφής», όπως είθισται να λέγεται), με σκοπό να πάρουν θέση τόσο για την αγορά των Χριστουγέννων, μα κυρίως εν όψει των πέντε (!) τουλάχιστον λογοτεχνικών και άλλων βραβείων που δίνονται από τα μέσα Οκτώβρη έως τα μέσα Νοέμβρη, περίπου. Και δείτε ένα περίεργο πράγμα που κάνουν αυτοί οι τρελοί οι Γαλάτες: τα βραβεία τους τα δίνουν στα βιβλία που κυκλοφόρησαν το αμέσως προηγούμενο διάστημα, άντε την προηγούμενη άνοιξη, και όχι όπως συνηθιζόταν (και συνηθίζεται, σε ό,τι αφορά τα Κρατικά) στη χώρα μας, που τον Δεκέμβριο του 2007 θα βραβευτούν τα βιβλία του 2006, τα οποία οι περισσότεροι τα έχουμε ήδη ξεχάσει.

Είπα «συνηθιζόταν|», σε αόριστο, διότι από πέρυσι, με πρωτοβουλία και του γράφοντος, και τα τρία «ιδιωτικά» βραβεία, του περιοδικού «Διαβάζω», του περιοδικού «(δε)κατά» και της νεανικής λογοτεχνικής επιθεώρησης «Να ένα μήλο» δίνονται και τα τρία την άνοιξη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα βιβλία που κρίνονται να είναι –σχετικά– πρόσφατα στη μνήμη τόσο των κρινόντων (πολλοί από τους οποίους είναι και κριτικοί) όσο και του κοινού. Το ιδανικό, που κατά τη γνώμη μου είναι το μοντέλο των Γάλλων, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα διότι οι εκδοτικοί οίκοι και το προσωπικό τους δεν προτίθενται να εργαστούν μέσα στο κατακαλόκαιρο για να ετοιμάσουν βιβλία, π.χ. για το Σεπτέμβριο.

Όλα αυτά λοιπόν, πολιτισμικές και καιρικές συνθήκες, μαζί με τους αργούς ρυθμούς προσαρμογής στην κοινή λογική που μας διακρίνει ως λαό, έχουν ως αποτέλεσμα την πλημμυρίδα που θα ακολουθήσει το επόμενο δίμηνο. Ας πάρουμε λοιπόν μια μυρουδιά από τώρα, ώστε να πάρουμε, ως αναγνώστες, θέση μάχης:

Με ένα ακόμη καινούργιο βιβλίο θα εμφανιστεί αυτή την σεζόν ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, μυθιστόρημα και μάλιστα παχυλό. Τίτλος αυτού «Η χώρα της άμμου» (Κέδρος). Καινούργιο βιβλίο θα έχει το λογοτεχνικό alter ego του ό Πέτρος Τατσόπουλος (υπερβάλλουμε, απλώς εμφανίστηκαν μαζί στην πεζογραφία, και μάλιστα σε ηλικία που συνήθως μαθαίνει κανείς τις πρώτες σπόντες στο μπιλιάρδο) με τίτλο «Νεοέλληνες» (Μεταίχμιο), αφού το πιο φιλόδοξο «Εθνική πινακοθήκη» εγκαταλείφθηκε στην πορεία. Δεν γνωρίζω τους λόγους αυτής της αλλαγής, αλλά στην παρούσα συνθήκη στη χώρα μας η χρήση της έννοιας «εθνικό» ενδέχεται να σε βάλει σε πολλούς μπελάδες. Ο Τατσόπουλος πάντως φαίνεται να επιχειρεί κάτι πρωτότυπο: μια σειρά από πορτρέτα αναγνωρίσιμων (για καλό ή για κακό) νεοελλήνων. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται: Έλλη Λαμπέτη, Κώστας Ταχτσής, Τζένη Χειλουδάκη, Λάκης Λαζόπουλος, Πατριάρχης Βαρθολομαίος, Νατάσσα Καραμανλή, Δήμητρα Παπανδρέου, Αννίτα Πάνια. Όπως είναι προφανές υπάρχει στις προθέσεις του Τατσόπουλου μια μεταμοντέρνα διάθεση. Πώς αλλιώς να ερμηνευτεί η «συνύπαρξη» του Πατριάρχη με την Χειλουδάκη;

Από το Μεταίχμιο και πάλι αναμένουμε την πρώτη συλλογή διηγημάτων του Μάνου Ελευθερίου. Ο λυρικός τίτλος έχει ως εξής: «Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ». Κι εδώ είχαμε μια αλλαγή της τελευταίας στιγμής: στη θέση της «πατρίδας» υπήρχε η «Αθήνα». Δεν βλέπουμε τη διαφορά, αφού είναι γνωστό ότι η πατρίδα μας αποτελεί πια ένα συνάθροισμα (ή συνονθύλευμα) από πολλές μικρές ή μεγαλύτερες Αθήνες… Όπως και να έχει, περιμένουμε με αδημονία το βιβλίο του Ελευθερίου, ο οποίος, γνωρίζουμε, έχει ήδη έτοιμο και το επόμενο μυθιστόρημά του.
Καινούργια βιβλία έχουν επίσης αυτή τη σεζόν οι Ξανθούλης («Του φιδιού το γάλα») και η Νένη Ευθυμιάδη ("Ο γιος του Μπίλυ Μπλου"), και οι δύο από τα εντελώς ανανεωμένα Ελληνικά Γράμματα. Ομοίως, οι Στέφανος Δάνδολος («Το αγόρι στην αποβάθρα»), Μήτσος Κασόλας («Τα μάτια σου δυο κεραυνοί»), Κώστας Βούλγαρης («Η μέρα με τις δεκατέσσερις νύχτες») και Μαρία Φακίνου («Το καπρίτσιο της κυρίας Ν») είναι μερικά μονάχα από τα μυθιστορήματα που θα ρίξει στην αγορά ο Καστανιώτης.

Αυτά τα λίγα, έτσι ενδεικτικά, αφού είναι σαφές ότι προτιμούμε να μιλάμε για βιβλία που έχουμε διαβάσει, κι όχι απλώς να καταρτίζουμε καταλόγους. Ραντεβού τον επόμενο μήνα, λοιπόν, με την κριτική άποψή μας.

*Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ
είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com