 |
Το καλοκαίρι οδεύει ασθμαίνοντας προς το τέλος του, με τις στάχτες της συλλογικής αφασίας μας να επικάθονται πάνω από τα σπίτια μας, τις βεράντες μας, τα αυτοκίνητα και τις καρδιές μας. Η καταστροφή στην Πελοπόννησο, και όχι μόνο εκεί, τόσο λόγω του μεγέθους της όσο και λόγω των ανθρώπινων ζωών που χάθηκαν, ειδικά την πρώτη μέρα του πανικού, δεν μπορεί να ξεπεραστεί με ευχολόγια, κρατικές επιδοτήσεις, συνομωσιολογίες και εκλογικές αντιπαραθέσεις. Πρέπει όλοι μας ως κοινωνία να κοιταχτούμε μέσα από αυτήν σαν μέσα σε μεγάλο καθρέφτη και να δούμε εκεί το τέρας που τη γέννησε. Γιατί, πέρα από την ανθρώπινη τραγωδία που πονάει, υπάρχουν και οι αλήθειες που πονάνε. Ορισμένες από αυτές; Οι έλληνες μισούμε το κράτος, το δημόσιο, το δημόσιο χώρο. Καταπατούμε δάση και δημόσιους χώρους (όλοι μας)· γύρω από τα χωριά μας υπάρχουν ανεξέλεγκτες χωματερές, χτίζουμε όπου και όπως μπορούμε με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν εκτάσεις σ’ αυτή τη χώρα δίχως μια αγροικία (ή μια βίλα).
Το κυριότερο: το θεωρούμε ένα είδος ανοησίας, προσωπικής προσβολής (που έχει κι αυτή τα ιστορικά της αίτια, αλλά... μπάστα) το να πληρώνουμε φόρους. Εξίσου ανεκτικοί είμαστε απέναντι σε όλους τους υπόλοιπους που επίσης, οι περισσότεροι, δεν πληρώνουν φόρους. Όταν μας ζητούν στην περιοχή μας να φιλοξενηθεί ένα ΧΥΤΑ ώστε να μην πετάμε σαν τριτοκοσμικοί τα σκουπίδια μας όπου βρίσκουμε, βγαίνουμε στο δρόμο κρατώντας μαύρες σημαίες. Δεν θέλουμε σκουπίδια στην αυλή μας, φωνάζουμε... Την ώρα της καταστροφής όμως στρεφόμαστε σε αυτό το κράτος που μισούμε, σ’ αυτό το κράτος που αρνούμαστε με κάθε τρόπο να το συνδράμουμε, και του ζητούμε να στείλει ένα καναντέρ πάνω από την αυλή μας. Είχα τη χρονιά που μας πέρασε την τύχη να βρεθώ σε διάφορα μέρη της Πελοποννήσου, από την Αρκαδία μέχρι την Μεσηνιακή και τη Λακωνική Μάνη. Είδα δάση, οικοσυστήματα και χωριά που αυτή τη στιγμή έχουν καταστραφεί, σε ορισμένες περιπτώσεις ολοσχερώς.
Είδα μια φύση πανέμορφη, πολυποίκιλη, εκθαμβωτική. Είδα όμως ταυτόχρονα την αμετάκλητη οικιστιτική καταστροφή που έχει συντελεστεί στην Πελοπόννησο, όπως και παντού στην Ελλάδα. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ομορφιά του φυσικού τοπίου έσβηνε κάτω από τον ολετήρα της ανθρώπινης παρουσίας. Της δικής μας παρουσίας. Και καταλήγω: καιρό πριν μας ανακαλύψει η «μαφία της τουριστικής ανάπτυξης», πολύ πριν οι απανταχού εχθροί του έθνους αποφασίσουν να μας κάψουν, στη χώρα αυτή έχει επελάσει ο χειρότερος εχθρός της, ο αμετανόητος καταστροφέας της, που όλοι μας τον γνωρίζουμε κι ας κάνουμε ότι δεν τον βλέπουμε: ο νεοέλληνας.Έχοντας κάνει αυτή τη μακροσκελέστατη, κι ωστόσο επιβεβλημένη εισαγωγή, τα βιβλία που προτείνω αυτό το μήνα δεν θα μπορούσαν να είναι άσχετα με την τραγική επικαιρότητα. Πρώτο, όχι καλύτερο, αλλά σίγουρα το πιο επίκαιρο βιβλίο του καλοκαιριού είναι το οικολογικό θρίλερ Το Σμήνος του Γερμανού Φρανκ Σέτσινγκ (Καστανιώτης).
Στις χίλιες σελίδες του ο Σέτσινγκ θεματοποιεί με τον πλέον ανατριχιαστικό τρόπο το ιδέα της φύσης που εκδικείται τον άνθρωπο. Πηγή της απειλής: οι ωκεανοί. Κοπάδια από φάλαινες ανατρέπουν πλοία, εκατομμύρια καβούρια επελαύνουν και τρώνε λουόμενους, κάθε λογής πλάσματα του βυθού εκστρατεύουν μαζικά ενάντια στο χειρότερο εχθρό του πλανήτη: τον άνθρωπο. Δεν πρόκειται για κανένα αριστούργημα της λογοτεχνίας, ωστόσο ο δαιμόνιος Γερμανός κατάφερε να πιάσει το πνεύμα των καιρών διασκεδάζοντας το συλλογικό τρόμο μας.Πιο σοβαρό στις προθέσεις του, πιο επιστημονικό, κι από κάθε άποψη πιο χρήσιμο ανάγνωσμα είναι το βιβλίο του πρώην αντιπροέδρου των ΗΠΑ Αλ Γκορ Μια ενοχλητική αλήθεια (εκδόσεις Καθημερινή). Με εκπαιδευτική διάθεση, ο Γκορ χρησιμοποιεί εδώ το υλικό ενός αρκετά παλιού ντοκιματέρ που είχε επιμεληθεί ο ίδιος, και το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί σε προεκλογική εκστρατεία του νεαρού, τότε, Μπιλ Κλίντον εναντίον του Μπους του πρεσβύτερου. Με επιστημονικές αποδείξεις, σχεδιαγράματα, εικόνες, αριθμούς, ο Αλ Γκορ κάνει ξεκάθαρο ακόμη και στα μάτια του πιο σκεπτικιστή ότι η οικολογική καταστροφή του πλανήτη μας δεν είναι ένα μελλοντολογικό σενάριο αλλά απτή πραγματικότητα. Όχι τυχαία, το βιβλίο αυτό (και το DVD που κυκλοφορεί παράλληλα) έχει παραγγελθεί από τα υπουργεία αρκετών χωρών ώστε να διδάσκεται στην εκπαίδευση.
Τέλος, η Νύχτα του νομπελίστα Έλι Βιζέλ (Μεταίχμιο), δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με τις οικολογικές μας ανησυχίες (έχει άλλωστε γραφτεί προ αρκετών δεκαετιών), ωστόσο θεματοποιεί με τον πιο τραγικό τρόπο τη ζοφερή πλευρά του ανθρώπινου κτήνους – του ίδιου ζώου που καταστρέφει τον πλανήτη και τον εαυτό του.Η Νύχτα αφορά βέβαια την εμπειρία του συγγραφέα από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, μια σαφώς ιδιαίτερη στιγμή της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας, διαβάζεται όμως σήμερα, υπό το καθεστώς πένθους που βρισκόμαστε όλοι μας, σαν ένα σκοτεινό παραμύθι για ενήλικες.
*Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ
είναι συγγραφέας και βιβλιοκριτικός.
kostas.katsoularis@gmail.com |
